Ειδήσεις για την Κατερίνη και την Πιερία πριν από 120 χρόνια

: Ασκήσεις πολιτισμού; Δευτέρα, 05 Νοεμβρίου 2018 07:40

Η παλαιότερη χαλκογραφία που διαθέτουμε για την Κατερίνη είναι—σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Νίκο Γραίκο που την ανέσυρε από την λήθη—εκείνη του 1808. Πρόκειται για λεπτομέρεια ενός μεγαλύτερου σχεδίου που περιλαμβάνει σκηνές από τον βίο του Αγίου Διονυσίου και κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη από τους ελασσονίτες Παρθένιο και Γεράσιμο όπως δηλώνει και η σχετική περιγραφή: ΕΧΑΛΚΟΧΑΡΑΧΘΗ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΑΩΗ ΣΩΤΗΡΙΟΝ ΕΤΟΣ ΜΗΝΙ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΚΑΙ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΤΩΝ ΕΞ ΕΛΑΣΣΩΝΟΣ. Χαλκοχαράχθηκε (δηλαδή κατασκευάστηκε αυτή η χαλκογραφία) στην Κωνσταντινούπολη το σωτήριο έτος 1808 από τα χέρια του Παρθενίου και του Γερασίμου, που κατάγονταν από την Ελασσόνα.

του Αντώνη Κάλφα

Στα 1896, σύμφωνα με τον έγκυρο ιστορικό της περιόδου Αθανάσιο Αγγελόπουλο που παρουσίασε το κείμενο του πατριαρχικού και συνοδικού τόμου για την κατάργηση της επισκοπής Πέτρας, λόγω πολλών πρακτικών προβλημάτων, τα χωριά της σημερινής επισκοπής Κίτρους (καζάς Κατερίνης) διαχωρίζονται από την επισκοπή Πέτρας (καζάς Ελασσόνας). Το κριτήριο είναι γεωγραφικό και ακολουθεί τη γενικότερη διοικητική διαίρεση της οθωμανοκρατούμενης Πιερίας. Έτσι λοιπόν διαβάζουμε στο κείμενο που υπογράφει ο «Ελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης» Άνθιμος: «τα δε πολιτικώς εις την υποδιοίκησιν Αικατερίνης υπαγόμενα, ήτοι τα χωρία Βροντού, Καρυαί, Μόρνα, Μηλιά, Ζιάζακος, Κουντουριώτισσα, Σπί, Βλαχοκαλύβια, Καρύτσα, Μαλαθρυά, Λιτόχωρον, Λεπτοκαρυά, Σκοτίνα, Παντελεήμων καί Πούρλια υπαχθώσιν εκκλησιαστικώς εις την Επισκοπήν Κίτρους, εξαρτωμένην κανονικώς από της ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Πάντα δε ταύτα από του νυν και εις τον εξής άπαντα χρόνον».

Πληροφορίες για τη νεότερη ιστορία της περιοχής παρέχουν και τα μοναστήρια. Ο Δημήτρης Παπάζης μελετώντας αρχεία των ετών 1874-1936 εντόπισε κάποια έγγραφα στα οποία γίνεται λόγος για το μοναστήρι των Εισοδίων της Θεοτόκου (Πέτρας Ολύμπου). Η μονή φορολογείται την εποχή εκείνη για 47 ακίνητα των οποίων καταγράφεται μόνον η τοποθεσία. Στις 11.9.1897 επικυρώνεται συμβόλαιο ανάμεσα στον ηγούμενο Νικηφόρο και τον ζάπλουτου θεσσαλονικέα ισραηλίτη Σαούλ Μοδιάνο (1817-1883). Ο Σαούλ Μοδιάνο θεωρούνταν ο δεύτερος μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία.

Η παλαιότερη γκραβούρα της περιοχής της Παραλίας είναι του 1878 περίπου, όπως μαρτυρά και η λεζάντα: « Κτίριο στην παραλία της Κατερίνης στο οποίο διεξήχθησαν οι συνομιλίες για την απελευθέρωση του συνταγματάρχη Σινγκ, κρατούμενου των ελλήνων επαναστατών στα γεγονότα στη Θεσσαλία και Μακεδονία το 1878». Πρωτότυπος τίτλος: The landing-place of Katerina, where the nagotiations of the release of Colonel Synge were carried on. Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Από τον τόμο: «1842 – 1885. Ελλάδα, ιστορική, εικονογραφημένη. Μια πλήρης συλλογή ιστορικών, τοπογραφικών και καλλιτεχνικών ντοκουμέντων. Με 280 γκραβούρες εποχής», Αθήνα, Nikolas Books, 1984.

Τέλος, η εφημερίδα Σκριπ (1.1.1898) δημοσιεύει την είδηση για την δολοφονία τριών νέων από γκέκηδες στρατιώτες. Οι τρεις νέοι (αναφέρεται μόνον το όνομα ενός, του Ι. Λέρα) ξεκινώντας από το Λιβάδι πήγαιναν στην Κατερίνη για δουλειές όταν έπεσαν θύματα δολοφονικής ενέδρας: «Φόνος Ελληνοπαίδων εις Αικατερίνην. Δράστες οι αιώνιοι Γκέκηδες. Έκλεψαν τους νέους και κατόπιν τους έπνιξαν. Σύλληψις αυτών εις Βόλον». «Καθ’ οδόν, έξωθεν του ερημοεκκλησιδίου «Άγιος Δημήτριος», συναντήσαντες αυτούς τρεις στρατιώται γκέκηδες επιτίθενται εναντίον των, τους κατεβίβασαν εκ των ίππων και αφού έλαβαν όσα χρήματα εύρον επ’ αυτών, τους γύμνωσαν, τους έδεσαν και τους έπνιξαν. [...] Τα σώματα των τριών νέων αφήκαν εις τον τόπον του εγκλήματος, ένθα ανευρέθησαν μετά τέσσαρας ημέρας υπό χωρικών εξ Ολύμπου τυχαίως διελθόντων εκείθεν, οίτινες και τα εκόμισαν εις Αικατερίνην».