Η απότιση φόρου τιμής στους αγωνιστές εναντίον της χούντας
η καλύτερη γιορτή μνήμης του Πολυτεχνείου
του Αντώνη Κάλφα
Με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας οι συνταγματάρχες εκδιώκουν από τους Δήμους και τις κοινότητες τους αιρετούς δημάρχους και τα αιρετά δημοτικά συμβούλια. Στον Δήμο Κατερίνης διορίζουν τον Δημήτριο Τσαλίδη που μένει στη θέση του μέχρι την πτώση της δικτατορίας.
Η εφ. Νέα Εποχή του Σάββα Κανταρτζή δεν κυκλοφορεί το Σάββατο 22 Απριλίου 1967 «για τεχνικούς λόγους» γράφει η εφημερίδα. Στο επόμενο τεύχος, 29 Απριλίου 1967, η είδηση για το χουντικό πραξικόπημα φιγουράρει στην πρώτη σελίδα: «Από τας πρωινάς ώρας της 21ης Απριλίου ο εθνικός στρατός ανέλαβε την εξουσία και εκηρύχθη ο στρατιωτικός νόμος».
Το πρωί της Παρασκευής, 21ης Απριλίου, οδηγούνται στα κρατητήρια της ασφάλειας 42 κρατούμενοι από την Κατερίνη και την Πιερία. Ανάμεσά τους ο γραμματέας της ΕΔΑ, πρώην βουλευτής Χαρίλαος Μπούσιος, σύντροφοί του από όλο τον νομό, η Νόπη Κωτακίδου, αντιδήμαρχος του Δήμου Κατερίνης, ο Δημήτρης Τραπεζανλίδης, ο Βασίλης Αμανατίδης κ.ά.
Στη δικτατορία, τα κατηχητικά σχολεία, όπως και τα σώματα Αλκίμων και Ελληνίδων Οδηγών, ο Προσκοπισμός, περιοδικά όπως το «Προς την Νίκην», άτεχνα εθνικοπατριωτικά φιλμ κλπ. προβάλλονταν ως μοναδικά πρότυπα υγιούς ζωής και ελληνοχριστιανικής αγωγής. Παράλληλα, οι ηγεσίες των σωματείων διορίζονται από την κυβέρνηση, ακόμα και οι πρόεδροι των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Στην Κατερίνη, ο πρόεδρος και το διορισμένο προεδρείο του Διδασκαλικού Συλλόγου, «ηυχαρίστησε τους ηγέτας του στρατού και τον κ. Νομάρχην διά την τιμήν να προσέλθουν εις την συγκέντρωσιν των διδασκάλων και εξήρε την επανάστασιν του στρατού και το έργον της εθνικής κυβερνήσεως ως σταθμόν εις την ιστορίαν του έθνους». Ταυτόχρονα ο Σύλλογος, διαβάζουμε στο βιβλίο «Το σχολείο κλείνει...», «προβαίνει συχνά σε σειρά εκδηλώσεων-που τις ονοματίζει παιδαγωγικές- όπου ομιλητής είναι άλλοτε ο στρατιωτικός διοικητής, ο νομάρχης και άλλοτε οι εντεταλμένοι επιθεωρητές». Δύο παραδείγματα: «Παρακαλούμεν, όπως προσέλθετε άπαντες εις το κινηματοθέατρον Ρίο εν Κατερίνη τη 7η Ιουνίου ε.ε. ημέραν Τετάρτην και ώραν 12ην μεσημβρινήν, καθ’ ην θα ομιλήσωσι προς του εκπαιδευτικούς του Νομού οι κ.κ. Δ/ντής του Β’ Σώματος Στρατού και Νομάρχης Πιερίας». «Την προσεχήν Κυριακήν και ώραν 11.15΄θα λάβη χώραν διάλεξις [του Επιθεωρητή] εις το κινηματοθέατρον Ρίο με θέμα ‘Το πάθος της χαρτοπαιξίας και τα ολέθρια αποτελέσματα τούτου-Υποχρεώσεις γονέων, διδασκάλων και κοινωνίας εν γένει’ [...] Παρακαλούμεν όπως συστήσητε και εις τους γονείς και τους κηδεμόνας, όπως παρακολουθήσωσιν ταύτην» (19.2.1968).
«Η Πιερική ‘Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας’ με πρόεδρο τον Νομάρχη Πιερίας Ανδρέα Παπαματθαίου και μέλη τον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Κωνσταντίνο Καραπιπέρη και τον Διοικητή Χωροφυλακής Βασίλειο Λιάτσο, αποφασίζει να παρατείνει την εκτόπιση 18 Πιεριέων εξορίστων για έναν ακόμη χρόνο ‘ως επικινδύνων εις την Δημοσίαν Τάξιν και Εθνικήν Ασφάλειαν του Νομού Πιερίας […επειδή εξακολουθούν να εμμένουν μετά φανατισμού εις τας κομμουνιστικάς των ιδέας και επιδιώξεις […]
Πρώτος στη λίστα των ‘επικινδύνων’ ήταν ο Βάσιας Αμανατίδης. Μαζί του 17 ακόμη Πιεριείς που είχαν συλληφθεί τον Απρίλη του 1967 και είχαν εξοριστεί στη Λέρο—ο Χρήστος Ανανιάδης, ο Αντώνης Γκουτζαμάνης, ο Γιώργος Μαυρίδης, ο Χαρίλαος Μπούσιος, ο Ιορδάνης Πουλικίδης, ο Δημήτρης Τραπεζανλίδης, ο Θανάσης Φτίκας, ο Σπύρος Καλτέκης, ο Θανάσης Πούλιος, ο Χρήστος Βρεττόπουλος, ο Μιχάλης Σαββόπουλος, ο Κώστας Τεμερίδης, ο Γιώργος Τζιάτζιος, ο Δημήτρης Αβραμίδης, ο Στυλιανός Δεληγιώργης και ο Κώστας Τομπουλίδης. Δέκατη όγδοη στη λίστα ο Νόπη Κωτακίδου που ήταν εξόριστη στην Αλικαρνασσό Ηρακλείου. Ήταν η δεύτερη ετήσια παρόμοια απόφαση που εξέδιδε η ‘Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας’ του νομού, για όσους δεν συμμορφώνονταν προς τας υποδείξεις και δεν υπέγραφαν ‘δήλωση μετανοίας’».
1969. 31 Δεκεμβρίου. Με απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης επιβλήθηκε η ποινή της διαρκούς αποβολής στον φοιτητή της Φυσικομαθηματικής Σχολής Γιάννη Γρηγοριάδη. Η απόφαση αυτή ελήφθη ύστερα από την κοινοποίηση του εγγράφου του Έκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης το οποίο καταδίκασε τον Γρηγοριάδη «εις πρόσκαιρον κάθειρξιν δέκα πέντε και ημίσεος (15 ½ ετών)». Ο Γιάννης Γρηγοριάδης (1940) διετέλεσε πρόεδρος της ΕΛΜΕ Πιερίας και υποψήφιος Δήμαρχος Κατερίνης το 2006 με τον συνδυασμό της Δημοτικής Αγωνιστικής Συνεργασίας. ~ Στη δικτατορία εμπεδώνεται η διάκριση των πολιτών σε εθνικόφρονες και μη εθνικόφρονες σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής (κοινωνία, παιδεία, οικονομία). Δικαίωμα στην εκτέλεση έργων ή σε οικονομικές συναλλαγές με το κράτος θα έχουν μόνο οι πιστοποιημένοι εθνικόφρονες. Ακόμα και η πρόσληψη καθαριστριών στο σχολείο απαιτεί πιστοποιητικά «παρά των διαφόρων Αστυνομικών Αρχών». Σε εγκύκλιό του (18.2.1969) ο νομάρχης Πιερίας επισημαίνει: «ως ισχυρά θα θεωρούνται πλέον μόνον τα Πιστοποιητικά νομιμοροσύνης των εργοληπτών, τα εκδοθέντα μετά την 1.6.1967. Τα ανωτέρω δέον να έχητε υπ’ όψιν κατά την εκτέλεσιν υφ’ υμών των διαφόρων έργων». Στο πλαίσιο αυτό, λίγο αργότερα, στις 4.9.1969 θα απορριφθεί συναλλαγή με τον εργολάβο Κ. Τσεμεκίδη: «έχοντες υπ’ όψιν αρμοδίαν ανακοίνωσιν, φέρομεν εις γνώσιν υμών, ότι ο Τσεμεκίδης Κ. του Νικολάου, κάτοικος Κατερίνης, εκρίθη ως μη νομιμόφρων διά την συμμετοχήν του εις διαφόρους δημοπρασίας Δημοσίων Έργων» (Το σχολείο κλείνει... Δικτατορία (1967-1974) και Σχολείο).
1970 Το σχολείο, πέρα από τον γνωστό παιδαγωγικό του ρόλο ως φορέας γνώσης και αξιών, χρησιμοποιήθηκε από την δικτατορία και ως όργανο αντιδημοκρατικής, λογοκριτικής πρακτικής (υπήρχε κατάλογος με τα επιτρεπόμενα και μη επιτρεπόμενα βιβλία), ελέγχου των συνειδήσεων (μαθητών και εκπαιδευτικών) και αντικομμουνιστικής ρητορικής. Έτσι, λοιπόν, όπως γράφει η Ζωή Κουτσουρά, σε εγκυκλίους που αποστέλλονται στα σχολεία της Κατερίνης καλούνται αυτά να οργανώσουν εκδηλώσεις με θέματα όπως «Επέτειος μνημοσύνου διά τα θύματα της κομμουνιστικής κατά του Έθνους επιβουλής» ή να προβούν οι εκπαιδευτικοί σε ομιλίες με θέμα «Προδοτικοί σκοποί Εθνοκτόνου κινήματος και τα εγκλήματα του σλαυοκινήτου κομμουνισμού (8.12.1970). Παράλληλα, παιδιά 11 και 12 χρόνων, καλούνται από τους επιτελείς παιδαγωγούς της δικτατορίας να αναπτύξουν τις θέσεις τους πάνω σε πατριωτικά ή εθνικά θέματα όπως για παράδειγμα «Η κομμουνιστική απειλή και η 21η Απριλίου (11.12.1970).
1971 Στην απογραφή του 1971 η Κατερίνη αριθμεί 28.808 κατοίκους έναντι 28.046 του 1961. Η στασιμότητα αυτή αποτυπώνει τα έντονα μεταναστευτικά ρεύματα που ξεκίνησαν ήδη από την προηγούμενη δεκαετία με συνέπεια η πόλη αλλά και ο νομός να έχουν υποστεί σημαντική υποχώρηση σε όλους τους τομείς (δημογραφία, απασχόληση, ανάπτυξη).
1972 Σε κατάλογο που δημοσιεύει η δικτατορία, ήδη από την έναρξή της, απαγορεύει «καθ’ οιονδήποτε τρόπον κυκλοφορίαν ή διάθεσιν των κομμουνιστικών, φιλοκομμουνιστικών και επικίνδυνων διά το ήθος της νεότητος βιβλίων, συγγραμμάτων και εντύπων διατριβών. Οι παραβάται θα παραπέμπωνται εις τα έκτακτα στρατοδικεία [...] ». Στους τίτλους των βιβλίων θα συναντήσουμε συγγραφείς όπως ο Ε. Π. Παπανούτσος, η Έλλη Αλεξίου, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Αλέξανδρος Σβώλος, ο Γιάννης Κορδάτος, ο Ηλία Έρενμπουργκ, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Ηλίας Ηλιού, ο Μπέρτραντ Ράσελ, ο Πάμπλο Νερούντα, ο Δημήτρης Φωτιάδης κ.ά. Αντίθετα, στους συγγραφείς και στα πολιτιστικά αγαθά (βιβλία, περιοδικά, δίσκοι) που επιτρέπεται να κυκλοφορούν γιατί «προάγουν τους σκοπούς της ηθικής και εθνικοθρησκευτικής αγωγής εν τω πλαισίω του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» ανήκουν: «Το Πιστεύω μας» του Γ. Παπαδόπουλου, «Στρατιωτικά άσματα» του ΓΕΣ, «Αδάμ και Εύα» του Π. Τρεμπέλα, «Ολυμπιάς. Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου» του Α. Γκισδαβίδη, «Άγια χώματα» του Χ. Νικήτα, «Οι θεμελιώδεις αυταπάτες του κομμουνισμού» του Γ. Δέπου, «Πιστοί άχρι θανάτου», του μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών Διονυσίου κ.ά. Ως κατάλληλοι δίσκοι συστήνονται δύο: «Θεία Λειτουργία» και «Εορτολόγιο» της Α. Καψάσκη.
1974 Πτώση της δικτατορίας και αποκατάσταση της Δημοκρατίας με μεταβατικό πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (23 Ιουλίου 1974). Νομιμοποίηση των πολιτικών κομμάτων και της αριστεράς (ΚΚΕ) και τυπική λήξη του εμφυλιοπολεμικού καθεστώτος. Τον Σεπτέμβριο του 1974 ως μεταβατικός Δήμαρχος μέχρι τη διενέργεια των εκλογών διορίζεται ο πρωτοδίκης Αθανάσιος Κατσαούνης.
Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1974 στην Πιερία. Εγγεγραμμένοι 72. 079. Έγκυρα ψηφοδέλτια 55. 543. Νέα Δημοκρατία (63,02%), Κέντρον (17,34%), ΠΑΣΟΚ (11,73%) ΕΔΕ (0,90%) και Αριστερά (6,98%).
Τέλος, την ίδια χρονιά, σε προφητικό άρθρο του στη Νέα Εποχή ο Σάββας Κανταρτζής («Το πράσινον», 29 Ιουνίου) στηλιτεύει την έλλειψη πρασίνου και την οικοπεδοποίηση των πόλεων «αι οποίαι με την κατακόρυφον και οριζοντίαν εξάπλωσιν του μπετόν και την εμπορικήν αξιοποίησιν του οιουδήποτε ελεύθερου χώρου, κινδυνεύουν να πάθουν ασφυξίαν. Ούτω παριστάμεθα μάρτυρες να εξαφανίζονται προοδευτικώς και συστηματικώς, μάλιστα δε και υπονομευτικώς, αι υπάρχουσαι νησίδες πρασίνου, διά να οικοπεδοποιηθούν και αξιοποιηθούν οικονομικώς και εμπορικώς. Και ευρισκόμεθα μόνον εις την αρχήν. Ήδη εντός μιας μόνον δεκαετίας αι ελληνικαί επαρχιακαί πόλεις μετεμορφώθησαν ριζικώς διά της καταλήψεως ελευθέρων χώρων, εξαφανίσεως δέντρων και πάσης μορφής πρασίνου και ανυψώσεως μεγαθηρίων οικοδομικών κτισμάτων, τα οποία περιορίζουν τον αερισμόν και με τα καυσαέρια προκαλούν δηλητηριασμόν της ατμοσφαίρας. Με την κεκτημένην αυτήν ταχύτητα [...] τι θα γίνουν αι πόλεις μας την επομένην δεκαετίαν ή εικοσαετίαν;»
