του Αντώνη Κάλφα
Στα 1929 δημοσιεύεται ένα κατατοπιστικό κείμενο του καθηγητή αρχαιολογίας Γιώργου Σωτηριάδη για το Δίον. Ο Σωτηριάδης, αφού επαινέσει τις προσπάθειες των σέρβων αρχαιολόγων στην περιοχή δράσης τους εντός της Σερβίας θα υποστηρίξει πως «Ητο καιρός πλέον να μη υστερήσωμεν και ημείς οι ΄Ελληνες εις την τοιαύτην εργασίαν εντός της Ελληνικής Μακεδονίας (η υπογράμμιση δική μου)». Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα: «ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ, Γ., “ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ”, 29.1.1929 Αρχαιολογικαί έρευναι. Το Δίον και η Μακεδονία. Του καθηγητού κ. Γεωργίου Σωτηριάδη, πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης.
Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι, οι οποίοι ανέλαβον σπουδαιοτάτην ανασκαφήν της αγοράς των αρχαίων Αθηνών, έκαμον μίαν λαμπράν επιχείρησιν πέρυσι και εις την Μακεδονίαν. Δεν είνε δε ανάγκη να εξαρθή ιδιαιτέρως ποίαν σημασίαν έχει τούτο διά την καθόλου επιστημονικήν εκμετάλλευσιν της χώρας εκείνης. ΄Οταν μάλιστα προ δύο ετών, ιδρυομένου του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ηρωτώμεθα τίνα σκοπόν θα είχε να εκπληρώση η φιλοσοφική αυτού σχολή, η σχολή των «δασκάλων», καθώς έλεγαν, προς την κατεύθυνσιν ταύτην, δεν εδίστασα αμέσως ν’ απαντήσω: την έρευναν, κατά πάσαν μορφήν που απαιτούν αυτήν οι διάφοροι κλάδοι και των «φιλοσοφικών» μαθημάτων. Και κοντά εις την ιστορικήν, γεωγραφικήν, γλωσσικήν εννοούσαμε την αρχαιολογικήν έρευναν. Εις το διεθνές συνέδριον του ΄Οσλο, κατ’ Αύγουστον του λήξαντος έτους, παρετήρησα ότι οι Σέρβοι αρχαιολόγοι μετά πολλής σοβαρότητος ειργάσθησαν εις την άνω κοιλάδα του Αξιού και μεγάλως προήγαγον την γεωγραφικήν, αρχαιολογικήν και ιστορικήν επομένως εξέτασιν αυτής. ΄Ητο καιρός πλέον να μη υστερήσωμεν και ημείς οι ΄Ελληνες εις την τοιαύτην εργασίαν εντός της Ελληνικής Μακεδονίας. Μάλιστα είχεν αρχίση ήδη αύτη τότε. Και ενώ επί τρεις μήνας, κατά τον Μάρτιον, Απρίλιον, Μάϊον, εξαιρέτως λαμπρά ειργάσθησαν οι Αμερικανοί υπό τον άλλοτε διευθυντήν της ενταύθα αμερικανικής αρχαιολογικής σχολής κ. Ρόμπινσων εις την περιφανή πόλιν της Χαλκιδικής ΄Ολυνθον, ημείς αρχίσαμεν κατά Μάιον εις το Δίον της Πιερίας.
Αξίζει να πούμε πως από το 1913 μέχρι το 1992 όλα τα εγχειρίδια του σχολείου, τουλάχιστον στο μάθημα της Γεωγραφίας, όπως απέδειξε ο Σπύρος Καράβας στο βιβλίο του «Οι Μακεδονίες των άλλων» (εκδόσεις Βιβλιόραμα 2018) ανέφεραν τη σημερινή περιοχή του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας με παραπλήσιο γεωγραφικό προσδιορισμό όπως εξάλλου και τα άλλα μέρη της παλαιάς, ιστορικής και γεωγραφικής Μακεδονίας (Σλαβική Μακεδονία, Βουλγαρική Μακεδονία, Ελληνική Μακεδονία). Παραθέτω τρεις από αυτές τις ενδείξεις.
1924
Ιωάννου Σαρρή, Γεωγραφία προς χρήσιν της Γ' τάξεως των Ελληνικών Σχολείων. Η μόνη εγκεκριμένη κατά τον τελευταίον περί διδακτικών βιβλίων νόμον, εκδ. Μιχαήλ Κ. Ζηκάκη, έκδοσις 8η, Αθήναι 1924
ΙΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
(Το ήμισυ της παλαιάς Ελλάδος)
(31.000 τετρ. χλμ. - 1.250.000 κάτ.)
Έκτασις και όρια. Η Ελληνική Μακεδονία, εκτεινομένη προς Β. της Θεσσαλίας και του Αιγαίου Πελάγους, [...] Ορίζεται από [...] και προς Β. από της σερβικής και βουλγαρικής Μακεδονίας.
[...] 3) Ο Αξιός (κ. Βαρδάρης), ο μέγιστος της Μακεδονίας, πηγάζει εκ του Σκάρδου (της Σερβικής Μακεδονίας) [...]
ΙΙ. ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
(37.000 τετρ. χλμ. - 1.300.000 κάτ.)
Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1918) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.
Διαμόρφωσις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τούτο τμήμα της Μακεδονίας είνε ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και δη εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]
Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Η Σερβική Μακεδονία, τριπλασία της Βουλγαρικής, περιέχει την άνω ευρείαν επικράτειαν του Αξιού [...] Πόλεις ενταύθα είνε: Μοναστήριον(ή Βιτώλια) [...] Τύρνοβον [...] Σκόπια [...]
Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Αύτη κατέχει τας άνω στενάς επικρατείας του Στρυμώνος και του Νέστου. Πόλεις ενταύθα άξιοι λόγου είνε το Πετρίτσι και το Μελίνικον [...]
1926
Δ. Η. Κυριακόπουλου, Γεωγραφία της Μεγάλης Ελλάδος, προς χρήσιν των δημοτικών σχολείων εν γένει, βιβλ. Ιωάννου Ν. Σιδέρη, Αθήναι 1926
3. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
(31.000 τετρ. χιλ. 1.500.000)
Έκτασις.Η Ελληνική Μακεδονία, εκτεινομένη [...]
Όρια. Η Ελληνική Μακεδονία ορίζεται προς Β. υπό της Σερβικής και Βουλγαρικής Μακεδονίας, προς Δ. [...]
ΙΙ ΣΕΡΒΙΚΗ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Ή ΒΟΡΕΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
(37.000 τετρ. χιλ. - 1.300.000 κατ.)
Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν.
Φυσική διάπλασις του εδάφους. Το βόρειον και μεσόγειον τμήμα της Μακεδονίας είναι ορεινόν, έχει όμως εύφορα οροπέδια και μάλιστα εν τη Σερβική Μακεδονία, ως το του Μοναστηρίου και το των Σκοπίων [...]
Έκτασις και πόλεις της Σερβικής Μακεδονίας. Πόλεις ενταύθα είναι το Μοναστήριον [...]
Έκτασις και πόλεις της Βουλγαρικής Μακεδονίας. Πόλεις άξιαι λόγου ενταύθα είναι το Πετρίτσι [...]
