του Αντώνη Κάλφα

Ο Παναγιώτης Φτάρας (1976) εδώ και περίπου μια εικοσαετία και μετά από σπουδές γραφικών τεχνών εγκαταστάθηκε στην Κατερίνη ενώ μία δεκαετία δούλεψε στην ΚΖ΄ Εφορία Αρχαιοτήτων ως γραφίστας, σχεδιαστής και φωτογράφος (το υλικό αυτής της περιόδου—πάνω από 30.000 φωτογραφίες—θα άξιζε κάποτε να εκδοθεί αφού αποτελεί ανεκτίμητη καταγραφή όχι μόνο των αρχαιολογικών εργασιών όσο κυρίως των ανθρώπων της: καθημερινή ζωή, μικροεργασίες, ανάπαυση, η πιερική χλωρίδα και πανίδα, δρόμοι και ανηφορικές διαβάσεις, εμμονή στις άπειρες λεπτομέρειες της ακατάπαυστης δουλειάς των αρχαιολόγων).

Ο Φτάρας δημιουργεί κυρίως ασπρόμαυρες εικόνες, με ιδιαίτερο άρωμα και καλλιτεχνική ευαισθησία. Το 2018 εκδίδει τον «Χωροχρόνο» (εκδόσεις Όστρια). Είναι το πρώτο του φωτογραφικό λεύκωμα με 126 φωτογραφίες που συνοδεύεται από 69 λογοτεχνικά κείμενα με την συμμετοχή 22 συγγραφέων και δημιουργών.

Οι φωτογραφίες στην παραπάνω έκδοση έχω τη γνώμη ότι αδικήθηκαν εξαιτίας της κακής ποιότητας του χαρτιού που χρησιμοποιήθηκε και ακόμη εξαιτίας του γεγονότος πως μια τόσο φιλόδοξη επεξεργασία της έννοιας του «χωροχρόνου» δεν συνοδεύεται από επαρκή θεωρητική θεμελίωση ενώ τουλάχιστον τα τρία τέταρτα των κειμένων χωλαίνουν αισθητικά—πρόκειται δηλαδή για κακή λογοτεχνία. Αντίθετα, τo 2017, στην ποιητική συλλογή της Ειρήνης Γκόλτσιου («Υπέρηχοι») στις επιμελημένες εκδόσεις «Εντευκτήριο», που επιμελείται ο Γιώργος Κορδομενίδης, καταθέτει μια καλοτυπωμένη φωτογραφία εξωφύλλου, δύσκολη πλην θαυμάσια φωτογραφία, η οποία κοσμεί τη συλλογή μιας από τις δύο καλύτερες ποιήτριες που διαθέτει η Πιερία (η άλλη είναι η Ξανθούλα Καραβίδα).

Στους καιρούς της πανδημίας ωστόσο ο Φτάρας δεν μένει άπραγος. Φωτογραφίζει ασταμάτητα, επιλέγει μικρά στιγμιότυπα, στέκεται στο σημασιολογικό βάθος των εικόνων, καταθέτει λαμπρές ρεαλιστικές αναπαραστάσεις της πόλης, εποπτεύει, παρέχοντάς μας—άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα και υπαινικτικά—την δύσκολη ζωή των πολιτών σε εποχές απαγόρευσης, απομόνωσης και κινδύνου, σε περιόδους  δηλαδή μιας καινούριας βιοπολιτικής συνθήκης: αυτό φανερώνουν για παράδειγμα η έρημη Αγίας Λαύρας με τα καφέ αλειτούργητα, η τρυφερή εικόνα της μητέρας με το παιδί καθώς κοιτάζουν προς τα έξω, στην άλλοτε σφύζουσα πόλη, αυτό μας υπενθυμίζει η μάσκα του οδηγού. Ωραιότατη ωστόσο υπόμνηση των σύγχρονων αδιεξόδων—διφορούμενη καλλιτεχνική φωτογραφία αφού θα μπορούσε να αναφέρεται και σε προηγούμενες περιόδους «αστικού ευδαιμονισμού»—συνιστούν οι δύο έρημες καρέκλες στη μέση του πουθενά οι οποίες απαιτούν τη δική μας ερμηνεία. Τι δηλώνει η αποτύπωση της ματιάς του φωτογράφου; πρόσκληση για επικοινωνία, κριτική της απουσίας επικοινωνίας, την οιονεί παντοδύναμη μοναξιά, τη δυστοπική εποχή μας εν μέσω κορονοϊού; Καλλιτεχνική φωτογραφία θα πει ακριβώς αυτό που κατάφερε στη συγκεκριμένη λήψη ο καλός φωτογράφος Παναγιώτης Φτάρας: να διαβάζεις μια εικόνα με πολλούς τρόπους. Εξάλλου—για να θυμηθούμε και τον Αριστοτέλη—«το ον λέγεται πολλαχώς».

[Οι πέντε φωτογραφίες, μέρος ευρύτερης δουλειάς του καλλιτέχνη, τραβήχτηκαν στην Κατερίνη μεταξύ 13.3. και 7.4.2020].