του Αντώνη Κάλφα
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας πολιτικής για τον πολιτισμό είναι και αναντικατάστατος και αναγκαίος. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ο Δήμος, οφείλει— ιδίως σε εποχές οικονομικής κρίσης και πλήγματος των ασθενέστερων τάξεων όπως η σημερινή— να δημιουργεί και να υποστηρίζει τις απαραίτητες υποδομές ενός ευρύτατου δικτύου λειτουργίας και παραγωγής στοιχείων πολιτισμού, που περιλαμβάνει σχολεία πάσης φύσεως, βιβλιοθήκες, μουσεία, θεατρικούς-συναυλιακούς χώρους, αρχεία, χώρους κινηματογράφου, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ. Οφείλει να διασφαλίσει ένα οργανωμένο πλαίσιο μέσα από το οποίο τόσο οι καθιερωμένες μορφές τέχνης, όσο και οι πειραματικές, αλλά και οι ερασιτεχνικές, θα μπορέσουν να αναπτυχθούν ελεύθερα. Όλα αυτά βεβαίως ισχύουν με την προϋπόθεση ότι αποτελούν πίστη και βαθιά πεποίθηση των διοικούντων.
Παράλληλα, οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης -υπενθυµίζουµε- διατηρούν το πλεονέκτηµα της εγγύτητας και της αποτελεσµατικότητας λόγω της σχέσης τους µε την καθηµερινή ζωή της τοπικής κοινωνίας, αλλά υστερούν, ειδικά στην Κατερίνη, τόσο σε στελέχωση εξειδικευµένου και πολυσυλλεκτικού προσωπικού όσο και σε εµπειρία στρατηγικού σχεδιασµού, που απαιτεί συνεργασίες, µακροσκοπική στόχευση και συνεχή αναπροσαρµογή.
Διότι στο πεδίο των διακηρύξεων γενικώς όλοι συμφωνούμε: Ένα μικρό παράδειγμα αποτελούν τα όσα γράφονταν στις προπροηγούμενες εκλογές στο προεκλογικό φυλλάδιο του συνδυασμού Χιονίδη—δημάρχου επί δωδεκαετία. Έλεγε λοιπόν εκεί το πρόγραμμα για τον πολιτισμό υπό τον φιλόδοξο τίτλο «Οι δεσμεύσεις μας»: «1. Εξοπλισμός και άμεση λειτουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης με την παράλληλη ανασυγκρότηση της σε 4 άξονες: α). Ενίσχυση της δομής και λειτουργίας της με την πρόσληψη καταρτισμένου εξειδικευμένου προσωπικού και ηλεκτρονικές εφαρμογές. β) Πολιτικές προώθησης της ανάγνωσης βιβλίων και ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και προγραμμάτων γ) Εδραίωση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης ως σημαντικό πάροχο πληροφοριών και κόμβο στην διάχυση των νέων τεχνολογιών στην Κατερίνη. δ). Δημιουργία περιβάλλοντος που θα ευνοεί την μετάδοση της γνώσης και πληροφορίας, την ανταλλαγή ιδεών και την ψυχαγωγία προς όφελος όλων των ηλικιών των δημοτών μας. ε). Ίδρυση Παιδικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης 2. Η Κατερίνη γίνεται πιλοτική περιοχή μάθησης με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Δημιουργούμε ενιαίο φορέα για όλη την Πιερία, στον οποίο θα υπάρχουν στερεές και μακροχρόνιες εταιρικές σχέσεις ανάμεσα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον ιδιωτικό τομέα (τοπικές επιχειρήσεις), τον τομέα του εθελοντισμού (φορείς, σύλλογοι) και όλο το φάσμα των δομών που παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση. Στόχος η δημιουργία και αξιοποίηση νέων μόνιμων θέσεων εργασίας μέσα από την καινοτομία και την συνεργατικότητα. 3. Ίδρυση 3 μουσείων: 1. Αρχαιολογικό Μουσείο, με ευρήματα από τις ανασκαφές όλης της Πιερίας. 2. Μουσείο Καπνού. 3. Λαογραφικό Μουσείο σε συνεργασία με πολιτιστικούς συλλόγους. 4. Κατασκευή του Πολιτιστικού Κέντρου, με ένταξη του έργου σε προγράμματα χρηματοδότησης. 5. Ενίσχυση των τοπικών καλλιτεχνών και καλλιτεχνικών σχημάτων, προβολή και προώθηση τους μέσω άλλων δήμων ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό 6. Στήριξη της Κινηματογραφικής Λέσχης Κατερίνης, επανέναρξη και ριζική αναβάθμιση του Δημοτικού Κινηματογράφου. 7. Δημιουργία τμήματος Ιστορικών Αρχείων του Δήμου Κατερίνης για τη διάσωση των γραπτών ιστορικών τεκμηρίων της πόλης ζωής των πολιτών (προσφυγικοί καταυλισμοί, εκδηλώσεις κ.α.). 8. Αναπαλαίωση παλιών κατοικιών σε κάθε περιοχή της Κατερίνης. Σκοπός μας η δημιουργία πολιτιστικής ταυτότητας των προσφύγων κάθε συνοικίας και μετατροπή τους σε χώρους πολιτισμού. 9. Δημιουργία Δημοτικής Πινακοθήκης. 10. Δημιουργία Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτισμού.»
Από αυτά υλοποιήθηκαν μόνον η ένταξη του Μεγάρου Θεάτρου και Πολιτισμού στο ΕΣΠΑ (μένει να δούμε πότε επιτέλους θα ολοκληρωθεί—ελπίζουμε εντός του 2021 μήπως και γιορτάσουμε κάτι και εμείς επί τη ευκαιρία των 200 χρόνων ανεξαρτησίας) και η αναπαλαίωση του κτηρίου Τσαλόπουλου: εγκαινιάσθηκε το 2009 (!), περιμένουμε να δούμε πότε θα παραδοθεί στο κοινό και πότε θα στελεχωθεί με σκοπό την παραγωγή πολιτισμού.
Λίγο πολύ παρόμοιες ιδέες και προτάσεις διαβάζουμε και στο πρόγραμμα του νυν δημάρχου Κατερίνης. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις υποδομές προτείνεται:
1. Αποπεράτωση του πολιτιστικού κέντρουστην περιοχή των ΚΤΕΛ.
2. Επαναλειτουργία του Δημοτικού Θερινού Κινηματογράφου.
3. Πύργος Λαζαίων: Αναστύλωση - Ανάδειξη - Ανάπτυξη (Μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ).
4. Ανακήρυξη της Επανάστασης της Μηλιάς1821 - 1822 σε Πανπιερική Εορτή.
5. Ανάδειξη Παλαιολιθικού Οικισμού Νεοκαισάρειας
6. Ανάδειξη και επισκεψιμότητα αρχαιολογικού χώρου Πουδαίας με ανάπτυξη βυζαντινών δράσεων.
7. Ανάδειξη αρχαίου λατομείου Βρύας.
8. Δημιουργία Πολυχώρου Πολιτιστικών και Αθλητικών Δράσεων με την επωνυμία «ΜΟΥΣΩΝ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑ» στο σημερινό Πλατανόδασος.
9. Ανάδειξη και επισκεψιμότητα Παλαιολιθικού Οικισμού Αγίου Δημητρίου (σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας).
10. Πλήρως αναβαθμισμένη λειτουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κατερίνης. Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων υπουργείων για την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων, για την ψηφιακή αναβάθμιση της Κεντρικής Βιβλιοθήκης της πόλης της Κατερίνης, για τη δημιουργία ξεχωριστής παιδικής βιβλιοθήκης, με απώτερο σκοπό σε βάθος 4ετίας τη δημιουργία ενός δικτύου βιβλιοθηκών στην πόλη της Κατερίνης, του Κορινού, της Παραλίας, της Ελαφίνας, της Πέτρας, των Πιερίων.
11. Δημιουργία Μουσείου Τοπικής Ιστορίας και «Ίδρυση Δημοτικής Χαρτοθήκης» με έκθεση χαρτών από τη συλλογή Μεγαλόπουλου
12. Προτομή του Συνταγματάρχη Σβορώνου στην κεντρική πλατεία Σβορώνου.
[ΠΗΓΗ: Πολιτισμός – Εκκίνηση (koukodimos.gr)]
Από τη μεριά του συνδυασμού Νταντάμη διαβάζουμε αρκετά γενικόλογα μεν αλλά υλοποιήσιμα [ΠΗΓΗ: Γιώργος Νταντάμης, Προγραμματικές θέσεις, σσ. 30-32].
1. ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ: «Το τρένο φεύγει στις 8, ταξίδι για την Κατερίνη». Αναμορφώνουμε τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κατερίνης σε μία «Τεχνόπολη», σε πολυχώρο πολιτισμού, δράσεων για τη νεολαία.
2. «ΤΣΑΛΟΠΟΥΛΕΙΟ»: Οργανώνουμε Μουσείο της Τοπικής μας Ιστορίας, με πολιτιστικά και λαογραφικά στοιχεία όπου θα αποτυπώνεται η πολυκύμαντη πορεία της. Προτείνουμε το «Τσαλοπούλειο» ως χώρο γι αυτό το μουσείο. Παράλληλα θα φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις ενώ στους χώρους του θα λειτουργεί καφέ και μόνιμο εκθετήριο.
3. Οργανώνουμε Μουσείο Καπνοκαλλιέργειας, στις καπναποθήκες της Σεβαστής.
4. «ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ»: Δημιουργούμε Πολιτιστικό Λαογραφικό Μουσείο στο πρώην Δημοτικό Σχολείο Ν. Τραπεζούντας αναβιώνοντας το φημισμένο «Φροντιστήριο της Τραπεζούντας».
5. Αναδεικνύουμε τα παλαιοντολογικά ευρήματα στη Νεοκαισάρεια.
6. Προβάλλουμε τον λαϊκό πολιτισμό και τις παραδόσεις με κοινές εκδηλώσεις των πολιτιστικών συλλόγων.
7. Η αύρα του πολιτισμού αγκαλιάζει όλες τις δημότισσες και όλους τους δημότες, τις συνοικίες και τα χωριά του Δήμου με προγράμματα προβολής κινηματογραφικών ταινιών, θεατρικών παραστάσεων, δανειστικής βιβλιοθήκης και κατ’ οίκον ειδικών θεατρικών δρώμενων για ΑμεΑ.
8. Αναδιοργανώνουμε ριζικά τον τρόπο λειτουργίας της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και την εμπλουτίζουμε με υλικοτεχνικές υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και βιβλία. Δημιουργούμε νέα ειδικά τμήματα όπως το παιδικό και διοργανώνουμε workshops και θεματικά σεμινάρια. Μέσα από τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης οικοδομείται η κοινωνία και προωθείται η συμμετοχή του δημότη.
9. Δημιουργούμε δίκτυο συνεργασίας με μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς, Κ.Θ.Β.Ε, Εθνικό Θέατρο, Πολιτιστικό Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Λυρική Σκηνή, Ωνάσειο, Εθνική Πινακοθήκη, Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus).
10. Δημιουργούμε δίκτυο συνεργασίας και πολιτιστικών ανταλλαγών με Δήμους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αναπτύσσουμε τις Διεθνείς Σχέσεις με στόχο τις πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανταλλαγές, καθώς και την ανάπτυξη του τουρισμού.
11. Συνεργαζόμαστε με τον κορυφαίο πολιτιστικό θεσμό της Β. Ελλάδας, τον Οργανισμό Φεστιβάλ Ολύμπου και ισχυροποιούμε τον θεσμό της τιμώμενης χώρας.
12. Ενισχύουμε τον θεσμό των αδελφοποιημένων πόλεων με πραγματοποίηση δράσεων και ανταλλαγή τεχνογνωσίας με τις πόλεις Τσάτσακ (Σερβία), Μάϊνταλ (Γερμανία), Μόουσμπουργκ (Αυστρία), Σουργκούτ (Ρωσία), Βραΐλα (Ρουμανία), όπως επίσης επιδιώκουμε νέες αδελφοποιήσεις με τη Δυτική Ευρώπη.
13. Αναλαμβάνουμε τη διάσωση και την ψηφιοποίηση των πολύτιμων αρχείων του Δήμου.
14. Δημιουργούμε συνέργειες μεταξύ πολιτισμού, τουρισμού, αγροτικής οικονομίας (γιορτή ανθισμένων κερασιών στη Ράχη), γαστρονομίας και αγροτοδιατροφής (Ελατοχώρι), γιορτή τσίπουρου (Μηλιά), κριτσμάς (το τέλος της καπνοκαλλιέργειας, αρχές φθινοπώρου στη Ρητίνη και στον Μοσχοπόταμο).
15. Αναβαθμίζουμε τον θεσμό των «Αικατερινείων» στην πολιτιστική δραστηριότητα της χειμερινής περιόδου.
Και πάλι ωστόσο το πρόγραμμα μένει να αποτυπωθεί και πρακτικά: π.χ. το διατηρητέο Τσαλόπουλου (ένα κόσμημα στο αστικό κέντρο της κοινότοπης πόλης) τι θα γίνει τελικά; Μουσείο, Πινακοθήκη, Αίθουσα Εκθέσεων; Ο Δήμος οφείλει να επιστρατεύσει όλες τις πνευματικές δυνάμεις του τόπου (αρχιτέκτονες, μηχανικούς, ιστορικούς τέχνης, καλλιτέχνες, φιλίστορες, κοινωνικούς φορείς) και μέσω ενός ουσιαστικού διαλόγου να καταλήξει σε μια πρόταση (εννοείται ότι και πάλι δεν πρόκειται να συμφωνήσουν όλοι αλλά έτσι γίνεται πάντα αρκεί να προηγηθεί η απαιτούμενη διαβούλευση).
Εν κατακλείδι: Τι μπορούμε να κάνουμε, πέρα από ευχολόγια; Πιστεύω μας πρέπει να είναι πως ο πολιτισμός ευαισθητοποιεί και θωρακίζει τον άνθρωπο απέναντι στην αδυσώπητη και βάρβαρη πολλές φορές καθημερινότητα καθώς ψυχαγωγεί με την απόλυτη έννοια της αγωγής της ψυχής. Εμπνέει, δίνει δύναμη, κυρίως σε εκείνους οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα για λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς ή πολιτιστικούς. Και για να το πετύχουμε αυτό χρειάζεται η πρόθεση, η πολιτική βούληση ώστε να παλέψουμε για τα ζητήματα αυτά. Και πάνω απ’ όλα χρειαζόμαστε υποδομές. Οι υποδομές αποτελούν βασικό στοιχείο για την υλοποίηση της πολιτιστικής πολιτικής μας. Γι’ αυτό απαιτείται βελτίωση των υπαρχόντων θεσμών και προσπάθεια για εύρεση και δημιουργία νέων. Γι αυτό λοιπόν τα μεγάλα έργα, οι μεγάλοι μας στόχοι, για τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να είναι:
- η γενναία χρηματοδότηση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης (τουλάχιστον 3 βιβλιοθηκονόμοι αντί μίας τώρα, ενόψει και των αλλαγών που θα μετατρέψουν την Κατερίνη σε πόλη 85.000 ανθρώπων) και η δημιουργία παραρτημάτων στους νέους χώρους των παλαιότερων δήμων (Παραλία, Μηλιά κλπ)
- η απόκτηση Δημοτικού Θεάτρου πάγιο αίτημα των προοδευτικών ανθρώπων της πόλης ήδη από τη δεκαετία του 1960 με παράλληλη αξιοποίηση των δυναμικών πολιτιστικών στελεχών της πόλης σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα, την οργάνωση και τους εμψυχωτές του.
- Η καλύτερη οργάνωση, χρηματοδότηση και αξιοποίηση του Δημοτικού Κινηματογράφου σε συνεργασία με την δραστήρια εδώ και 40 χρόνια Κινηματογραφική Λέσχη Κατερίνης (προβολές, αφιερώματα σε σκηνοθέτες και εθνικές σχολές, συζητήσεις, συνέδρια, εκδηλώσεις)
- Κέντρο Ιστορίας Δήμου Κατερίνης. Σκοποί του: Η ανάδειξη της φυσιογνωμία της πόλης μας μέσα από όλη την ιστορική της διαδρομή με τη συγκέντρωση, καταγραφή, επεξεργασία και παρουσίαση του ιστορικού υλικού (εκδόσεις, εκθέσεις, παρουσιάσεις κ.λπ.).
Επίσης με εκδηλώσεις, ώστε να τονωθεί η ιστορική μνήμη και να γίνει σεβαστή η ιστορία της πόλης. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να αξιοποιηθούν φωτογραφίες, εφημερίδες, παλιά βιβλία, έγγραφα, ντοκουμέντα, προφορικές μαρτυρίες, ενδύματα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης από τους τόπους προέλευσης των κατερινιωτών (Πόντος, Μικρά Ασία, Θράκη, Καταφύγι, Λιβάδι κλπ).
[Φωτογραφίες: Παναγιώτης Φτάρας]
