ΜΙΚΡΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΓΙΑ ΤΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ
του Αντώνη Κάλφα
Α΄ μέρος
Τα διακόσια χρόνια από την απελευθέρωση (1821-2021) θα έπρεπε να αξιοποιηθούν δημιουργικά και στην Πιερία: διαθέτουμε μια καλή ομάδα επιστημόνων—κυρίως αυτήν που οργανώνει τα συνέδρια της Εστίας Πιερίδων Μουσών— η οποία θα μπορούσε να αναλάβει με την συνδρομή και της τοπικής αυτοδιοίκησης (η οποία εν προκειμένω καθεύδει) την έκδοση για παράδειγμα βιβλίων, μελετών, τεκμηρίων και αρχείων με σκοπό την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση και εμβάθυνση σε αυτήν την περίοδο.
Ένα μικρό μόνο υλικό ως συνεισφορά στην τοπική μας αυτογνωσία καταθέτω σήμερα με την δημοσίευση ενός παλαιότερου κειμένου μου που αφορά το πεδίο της πιερικής λαογραφίας.
Βιβλία με λαογραφικό περιεχόμενο γραμμένα κατά κύριο λόγο από Πιεριείς και εκδεδομένα κυρίως στην Πιερία έχουν εκδοθεί αρκετά τα τελευταία τριάντα περίπου χρόνια (1968-2000) ενώ μια περισσότερο εξαντλητική έρευνα θα μας έδινε και άλλες πληροφορίες βιβλιογραφικές για τις δημοσιεύσεις κατά τον 19ο και στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Στην παρούσα εργασία καταγράφηκαν όσα λήμματα συγκέντρωσα από προσιτές στο ευρύ κοινό πηγές με σκοπό την συγκέντρωση της βιβλιογραφικής παραγωγής που αφορά την γνώση μας γύρω από την Πιερία—με έμφαση στις εργασίες με λαογραφικό βασικά περιεχόμενο. Τα λήμματα αυτά που συγκεντρώθηκαν —στα οποία σημειωτέον περιλαμβάνονται και όλες οι σχετικές εργασίες για το Λιβάδι—μπορούμε να τα χωρίσουμε σε τέσσερις κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία μπορούμε να συμπεριλάβουμε λήμματα συγγραφέων με λαογραφικό περιεχόμενο όπως επίσης και λήμματα στα οποία υπάρχει ειδική αναφορά (αυτοτελές βιβλίο ή ειδική εργασία σε πόνημα ευρύτερης σκόπευσης) σε λαογραφικό υλικό (τραγούδια, παραδόσεις, ήθη, έθιμα κλπ.). Στη δεύτερη κατηγορία μπορούμε να καταγράψουμε τίτλους οι οποίοι συνδέονται με εκδόσεις ή εργασίες που εκπονήθηκαν από συλλογικούς φορείς (ομάδες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ημερίδες και συνέδρια με λαογραφικό περιεχόμενο). Στην τρίτη κατηγορία περιλαμβάνονται οι τίτλοι διδακτορικών εργασιών[1] με λαογραφικό περιεχόμενο ενώ στην τελευταία κατηγορία καταγράφονται επιστημονικές εργασίες (άρθρα και μελετήματα) δημοσιευμένες σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους (πρακτικά συνεδρίων). Σε όλα τα λήμματα που αναφέρονται στην παρούσα καταγραφή ευνόητο είναι πως οι τίτλοι δεν είναι αμιγώς λαογραφικοί· υπάρχουν δηλαδή τίτλοι που αναφέρονται και σε πεδία όπως η ιστορία, η εθνολογία, η κοινωνική ανθρωπολογία ή η γλωσσολογία. Εννοείται τέλος πως υπάρχουν αρκετές μελέτες ντόπιων και ξένων στις οποίες περιέχεται ως θεματική πτυχή και η λαογραφική διάσταση (αναφορές, σχόλια, ενότητες με θέμα τους την Πιερία). Επί του παρόντος, η καταγραφή που ακολουθεί παρακολουθεί την παραγωγή τίτλων με λαογραφικό περιεχόμενο, τίτλων που εκδόθηκαν από το 1882 (για τη αρθρογραφία) και συστηματικότερα από το 1968 (για τα βιβλία) μέχρι τις μέρες μας. Στην εργασία μας Η εκδοτική δραστηριότητα στην Πιερία (1918-1999). Βιβλία-Φυλλάδια: Συμβολή στην καταγραφή της μακεδονικής βιβλιογραφίας καταγράψαμε[2] 345 τίτλους βιβλίων ενώ στο Βιβλιογραφικό Δελτίο[3] για το έτος 2000 προστίθενται άλλοι 85 περίπου τίτλοι βιβλίων και φυλλαδίων που έχουν εκδοθεί από Πιεριείς στην Πιερία (συνολικά δηλαδή 430 τίτλοι). Από την ανάλυσή μας προκύπτει πως οι λαογραφικοί τίτλοι (λαϊκός πολιτισμός, δημοτικό τραγούδι, παραδόσεις, ήθη, έθιμα κλπ.) ανέρχονται στους 44, ποσοστό 10% της σύνολης βιβλιοπαραγωγής. Αν μάλιστα σε αυτό τον αριθμό προστεθούν και οι 24 εργασίες[4] (ανέκδοτες ακόμη) που έχουν πραγματοποιηθεί την τελευταία δεκαετία στο πλαίσιο των ομάδων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τότε το ποσοστό των σχετικών τίτλων ανέρχεται στο 15%.
Ωστόσο, εξαιρετικά ενδιαφέρον και χρήσιμο ανέκδοτο υλικό παραμένει αναξιοποίητο. Ένα μικρό παράδειγμα αποτελεί και το σώμα των 17 μονογραφιών που βρίσκεται στο αρχείο της Εστίας Πιερίδων Μουσών. Πρόκειται για «μονογραφίες», για σύντομες καλύτερα περιηγήσεις της ιστορίας των χωριών[5] στα οποία δίδασκαν οι δάσκαλοι της Πιερίας. Η πρωτοβουλία ανήκε στον Επιθεωρητή Δημοτικών Σχολείων Ιωάννη Κ. Παπαιωάννου και τα κείμενα πήραν τη μορφή εργασιών κατά το σχολικό έτος 1959/1960. Στις εργασίες αυτές συναντάμε θαυμάσιες φωτογραφίες (στο περί Κίτρους πόνημα οι καλλιτεχνικές φωτογραφίες είναι του Σάββα Τσιλιγγιρίδη) καθώς επίσης και πολλές πληροφορίες κυρίως προφορικές· το αδύνατο σημείο των μονογραφιών αυτών είναι από τη μια μεριά η απουσία βιβλιογραφίας/σχετικών παραπομπών και από την άλλη ο ιδεολογικός φανατισμός των περισσότερων δασκάλων.
Ένα μεγάλο μέρος των λαογραφικών εργασιών που πραγματοποιούνται στην Πιερία αφορούν εργασίες τοπικής παροντικής έρευνας. Και αυτό είναι παρήγορο για το μέλλον της λαογραφικής αλλά και ιστορικής έρευνας στον τόπο μας. Από την άποψη αυτή επιστημονικές εργασίες όπως για παράδειγμα εκείνη για τον καπνό που εκπόνησε ο Θανάσης Καραβέργος (βλέπε την ενότητα των διδακτορικών εργασιών) πρέπει ιδιαίτερα να προσεχθούν και να εκδοθούν εφόσον συμβάλουν ουσιαστικά στην επισήμανση και διαλεύκανση ενός πεδίου πολύ σπουδαίου για την ντόπια επιστημονική λαογραφική έρευνα. Παράλληλα, παρόμοιες εργασίες συνδέονται και με τις προσωπικές εμπειρίες και τα βιώματα των επιστημόνων (η καπνοκαλλιέργεια στο χωριό Παλιό Κεραμίδι) δίνοντας έτσι και μια άλλη διάσταση, προσωπική και βιωματική αυτή τη φορά, στην έρευνα της τοπικής πραγματικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι σπουδαίοι λαογράφοι αποδίδουν μεγάλη σημασία σε αυτήν τη διάσταση. Για παράδειγμα, η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος σε παλαιότερη συνέντευξή της επεσήμανε αυτήν τη διάσταση του παρόντος και έδινε μεγάλη έμφαση στην έρευνα που πρέπει να διεξάγεται στην παραδοσιακότητα που ο καθένας έχει μέσα του: «Γιατί, σίγουρα, ο καθένας μας έχει μια συνέχεια μέσα του. Τη συνέχεια της οικογενειακής παράδοσης και τοπικής παράδοσης. Λοιπόν, αυτή πού θα τη βρώ; […] και γι’ αυτό είναι τώρα εδώ και οκτώ [..] χρόνια που κάνω αυτό το φροντιστήριο για την προφορική ιστορία, για να βρω μέσα από τις συνεντεύξεις των ανθρώπων αυτών, τρεις γενιές προσφύγων […] για να βρω ακριβώς αυτήν την οικογενειακή (στην περίπτωση των προσφύγων) παράδοση, αλλά και την τοπική τους, αυτή εν πάση περιπτώσει την παράδοση που κουβαλάει ο καθένας μέσα μας και είναι πράγμα του παρόντος, γιατί έχει σχέση με τη μνήμη και η μνήμη είναι πρώτα απ’ όλα παρόν και ύστερα παρελθόν»[6].
Αξίζει να ολοκληρώσουμε τα λίγα εισαγωγικά και με ένα ακόμη ντόπιο παράδειγμα παροντικής έρευνας, ας είναι και αδημοσίευτο: πρόκειται για την εργασία του Νίκου Ντουλαπτσή «Ο Συνοικισμός των Θρακών Κατερίνης από την ίδρυσή του (1913) μέχρι σήμερα». Η εργασία αποτελεί προϊόν πολύχρονης έρευνας, έρευνας η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Πρόκειται για την ιστορία των προσφύγων από τη Θράκη (Μπαμπά Εσκί [Αρτεσκός]) και την μετέπειτα εγκατάστασή τους στο συνοικισμό των Θρακών Κατερίνης. Η έρευνα έγινε 1. Μέσω ερωτηματολογίων που δόθηκαν στους μαθητές, οι οποίοι με τη σειρά τους αποτάθηκαν στους θρακιώτες παππούδες. 2. Μέσω προσωπικών συνεντεύξεων (περίπου 80) με υπερήλικες Θρακιώτες του συνοικισμού. Η εργασία έχει την εξής δομή: 1. Σύντομη ιστορική αναδρομή (Μπαμπά Εσκί (Αρτεσκός), 19ος αι). 2. Η άφιξη των πρώτων προσφύγων. Πρώτη φάση (1913-18). 3. Η αναχώρηση και μετεγκατάσταση των προσφύγων αυτών στις προγονικές εστίες στη Θράκη (1918-1922). 3. Η οριστική εγκατάσταση (1922-1999). Στην τρίτη περίοδο, δηλαδή την περίοδο που συνδέεται με τη δημιουργία του Δήμου Κατερίνης, η εργασία του Νίκου Ντουλαπτσή καταγράφει ονομαστικά τις 80 περίπου οικογένειες των Θρακιωτών, που εγκαταστάθηκαν στον ομώνυμο συνοικισμό (Θρακιώτικα ή Μπάρα). Παράλληλα, εξετάζεται η συμμετοχή αυτών των προσφύγων στην οικονομική και κοινωνική ζωή (επαγγέλματα, έθιμα, παραδόσεις) της Κατερίνης, πράγμα που εξηγεί και την πολυμορφία της κατερινιώτικης κοινωνίας.
Μιλήσαμε πιο πάνω για τη σημασία των λαογραφικών ερευνών στην Πιερία. Οφείλουμε ωστόσο να παραδεχθούμε πως απουσιάζει η συστηματική και συνεχής επιστημονική έρευνα, καθήκον πρώτ’ απ’ όλα των τοπικών συλλογικών φορέων αλλά και της πολιτείας. Η λαογραφική και ιστορική έρευνα στην Πιερία πολλά θα είχε να κερδίσει από τη συλλογή όλων των σχετικών εγγράφων, από βιβλιογραφικές σειρές, ειδικές μονογραφίες και περιοδικά στα οποία με την αρωγή της πολιτείας και της τοπικής κοινωνίας θα μπορούσε η Πιερία να αναγνωρίσει, συν τω χρόνω, το πρόσωπό της. Οι συγκεκριμένες προτάσεις για την υλοποίηση των παραπάνω αναγκαίων στόχων δεν λείπουν: αντιγράφω για παράδειγμα από το χρήσιμο βιβλίο του ειδικού επιστήμονα και λαογράφου Θανάση Καραβέργου[7] ορισμένα μέτρα για την αναθέρμανση των λαογραφικών και ιστορικών σπουδών στην Πιερία (δεν είχαν ακόμη τότε δημιουργηθεί τα Γενικά Αρχεία του Κράτους ούτε η εκδοτική σειρά των βιβλίων του Δήμου Λιτοχώρου, όπως επίσης δεν είχαν ιδρυθεί το Λαογραφικό Μουσείο της Κάτω Μηλιάς και το Ποντιακό Μουσείο της Ένωσης Ποντίων στην Κατερίνη). Στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου λοιπόν επισημαίνονται οι ευθύνες της πολιτείας αλλά και των φορέων για τη διάσωση του αρχειακού υλικού. Ειδικά για την Κατερίνη και την Πιερία προκρίνεται η ανάληψη της προσπάθειας διάσωσης και έρευνας από την Εστία Πιερίδων Μουσών όπως και άλλες δραστηριότητες: προκήρυξη διαγωνισμών για τη συγγραφή ιστορικών μονογραφιών, συγκέντρωση λαογραφικού υλικού για τη δημιουργία ενός νεοελληνικού Μουσείου, ενθάρρυνση κάθε προσπάθειας για την υλοποίηση των παραπάνω, έκδοση περιοδικού («όπως γίνεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας-που σε μερικές μάλιστα εκδίδονται και δύο και τρία περιοδικά-ενώ από την Πιερία λείπει»). Οι προτάσεις θα μπορούσαν να συμπληρωθούν και με άλλες που κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσίευσης[8] έτσι ώστε να επιτευχθεί το ποθούμενο: η έρευνα των ιχνών της τοπικής κοινωνίας, η ανακάλυψη των παραδόσεων και του βιωμένου χρόνου των ανθρώπων της, δηλαδή η μελέτη του πιερικού πολιτισμού.
[1] Τα σχετικά στοιχεία και οι πληροφορίες σε ό,τι αφορά τις διδακτορικές εργασίες προέρχονται από τον ηλεκτρονικό κατάλογο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών. Βλ. σχετική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο). Οι καταγραφές ξεκινούν από το 1986 και περιλαμβάνουν το σύνολο των διατριβών που έχουν εκπονηθεί από ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Για τις πληροφορίες και τις βιβλιογραφικές καταγραφές γύρω από πλευρές της παρούσας εργασίας πολύτιμη υπήρξε, όπως πάντα, η βοήθεια του φίλου Σάκη Κουρουζίδη, της Ευωνύμου Οικολογικής Βιβλιοθήκης.
[2] Αντώνης Γ. Κάλφας, Η εκδοτική δραστηριότητα στην Πιερία (1918-1999). Συμβολή στην καταγραφή της μακεδονικής βιβλιογραφίας. Βιβλία-Φυλλάδια, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πιερίας, Κατερίνη 2000.
[3] Αντώνης Γ. Κάλφας, Η εκδοτική δραστηριότητα στην Πιερία (1918-2000). Συμβολή στην καταγραφή της μακεδονικής βιβλιογραφίας. Βιβλία-Φυλλάδια, Βιβλιογραφικό Δελτίο 2000, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πιερίας, Κατερίνη 2001.
[4] Γιώργος Περδίκης, “Τοπική Ιστορία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Η ανάδειξη της σχέσης μέσα από τα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων του Ν. Πιερίας στην περίοδο 1991-98», ανακοίνωση στο Συνέδριο της Εστίας Πιερίδων Μουσών «Η Πιερία στα βυζαντινά και νεώτερα χρόνια», Κατερίνη, 27-29 Νοεμβρίου 1998, (υπό έκδοση στα πρακτικά του συνεδρίου).
[5] Βλ. Αντώνη Κάλφα, ό.π., σημ. 1., σ. 17. Αξίζει για την ιστορία να παραθέσουμε τα ονόματα των δημοδιδασκάλων εκπαιδευτικών (σε παρένθεση η κάθε φορά εκπονηθείσα εργασία): Ματθαίος Γ. Ματθαιίδης (Μονογραφία Κίτρους -Πύδνης Νομού Πιερίας, σσ. 18), [Ανώνυμος] (Μονογραφία του χωρίου Ρυακίων, σσ. 20), Αλκμήνη Βλούχου (Μονογραφία Λεπτοκαρυάς), σσ. 34), Θ. Β. Χρονόπουλος (Ιστορικά Στοιχεία Σκοτεινών Πιερίας. Σκοτεινά 1960, σσ. 50), Κωνσταντίνος Γ. Βλάχος (Μονογραφία του χωριού Αγίου Σπυρίδωνος, σσ. 11), Διογένης Δ. Νταρίλης (Μονογραφική Πατριδογραφική Ηθογραφία Τόξου Πιερίας, σσ. 56), Κωνσταντίνος Νικολόπουλος (Μονογραφία Ελατοχωρίου, σσ. 17), [Ανώνυμος] (Το χωριό Τρίλοφος, σσ. 6), [Ανώνυμος] (Χωρίον Έλαφος Πιερίας, σσ. 7), Χρήστος Παναγιωτόπουλος (Λαογραφική Μονογραφία Μηλιαδίου, σσ.14), Νικόλαος Μολοχίδης (Το Παλαιό Κεραμίδιον. Ιστορικογεωγραφική-λαογραφική μελέτη, σσ. 30), Πολυχρόνης Δ. Πολυχρονίδης (Η Νέα Τραπεζούς- ([Αγιάννης-Όφφις]Πιερίας, σσ. 40), Έλλη Ακκερμανίδου-Νικόλαος Τζικόπουλος (Ιστορία 10ου Χιλιομέτρου Πιερίας, σσ. 9), Μιχαήλ Γ. Σκούφος (Μονογραφία του χωριού Κάτω Μηλιά Πιερίας, σσ. 37), Αλ. Χατζηαντωνιάδης-Ηλέκτρα Γιώτα (Μεθώνη Πιερίας, σσ. 20), Θεόδωρος Ι. Γόλλος (Μονογραφία χωρίου Πόρων, σσ. 14), Σωκράτης Ζιάκος (Η Ρητίνη και η ιστορία της, σσ. 69), Νικόλαος Σ. Γρηγοριάδης (Μονογραφία Λαγορράχεως. Χωρίου Πιερίας, Συνοικισμού εν τη κοινότητι Μοσχοποτάμου, σσ. 42), Εφραίμ Αρζόγλου κ.ά. (Χωρίον Καλλιθέα Νομού Πιερίας. Ιστορία, περιγραφή, οικονονμική και κοινωνική ζωή, λαογραφικά στοιχεία και άλλα, σσ. 18).
[6] Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, Λαογραφικά Μελετήματα II, επιμέλεια Νόρα Σκουτέρη-Διδασκάλου, Κυριάκος Ντελόπουλος, Μαρία Καϊρη, Εκδόσεις Πορεία, Αθήνα 1993, σ. 22. Το κείμενο του αποσπάσματος είναι το εισαγωγικό τού τόμου και έχει τον τίτλο «Τι είναι η λαογραφία». Πρόκειται για μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος στον διευθυντή του περιοδικού «Εντευκτήριο» Γιώργο Κορδομενίδη (10 Μαϊου 1998).
[7] Καραβέργος Αθανάσιος, Τούρκικα έγγραφα από τα ιστορικά αρχεία Μακεδονίας αναφερόμενα στο Νομό Πιερίας, Θεσσαλονίκη 1984.
[8] Στο δεύτερο επιστημονικό συνέδριο για την Πιερία που οργάνωσε η Εστία Πιερίδων Μουσών («Η Πιερία στα βυζαντινά και νεότερα χρόνια») και προεδρεύοντος του καθηγητή του ΑΠΘ Νίκου Τερζή διατυπώθηκε από τους εισηγητές Νίκο Δ. Βαρμάζη και Νίκο Γραίκο η πρόταση (28 Νοεμβρίου 1998) να δημιουργηθεί στο υπόγειο του Α΄ Δημοτικού Σχολείου η πρώτη συλλογή τεκμηρίων της ιστορίας της Κατερίνης. Η πρόταση επικροτήθηκε από τον έφορο βυζαντινών αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης Χαράλαμπο Μπακιρτζή ενώ σχετική επιστολή με την τεκμηριωμένη πρόταση (από την Εστία Πιερίδων Μουσών) στάλθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1998 και στον αρμόδιο για τα περαιτέρω Δήμο Κατερίνης.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ (1881-2000)
Καταγραφή—Παρουσίαση
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
Αρ ή αρ. Αριθμός
Βιβλ. Βιβλιογραφία
Δακτ. δακτυλογραφημένο (έκδοση δακτυλογραφημένη)
Δεμ. δεμένο (έκδοση βιβλιοδετημένη βιομηχανικά ή βιοτεχνικά)
Εικ. Εικογραφημένο (έκδοση εικονογραφημένη), εικονογράφηση.
εκ. εκατοστόμετρα
Ευρ. Ευρετήριο
Περιεχ. Περιεχόμενα
σ. σελίδα, σελίδες
συντ. συντομογραφίες
τ. τόμος, τόμοι
χσ. χωρίς σελιδαρίθμηση
χ.εκδ.στ. χωρίς εκδοτικά στοιχεία
χχ. χωρίς χρονολογία έκδοσης
χφ. χειρόγραφο
[ ] οι τετραγωνικές αγκύλες δηλώνουν πως ο βιβλιογράφος πρόσθεσε στο λήμμα δικές του πληροφορίες
[…] Εκούσια παράλειψη μέρους του κειμένου
* Ο αστερίσκος δηλώνει ότι η πληροφορία για το λήμμα είτε δεν έγινε εξ αυτοψίας είτε χρησιμοποιήθηκε έμμεση βιβλιογραφική πηγή
Α. ΒΙΒΛΙΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ
(αυτοτελή έργα με πιερική θεματολογία ή/και αναφορές στα λαογραφικά της Πιερίας)
1. *Αθανάσιου Οικονομίδη, Τραγούδια του Ολύμπου, Αθήνα 1881.
Σελίδες 159. Τυπώθηκε στο τυπογραφείο «Αθηναϊδος». Ανατυπώθηκε στην Ελασσόνα (1978) από τις Θεσσαλικές Εκδόσεις. Η πληροφορία στο υπό έκδοση βιβλίο του Σάκη Κουρουζίδη Όλυμπος. Κείμενα και εικόνες δύο αιώνων, Πιερική Αναπτυξιακή, Κατερίνη 2001.
2. *Βασιλείου Παπαγιαννόπουλου, Εις τας κορυφάς του Ολύμπου, Αθήνα 1921.
Σελίδες 42. Η πληροφορία στο υπό έκδοση βιβλίο του Σάκη Κουρουζίδη Όλυμπος. Κείμενα και εικόνες δύο αιώνων, Πιερική Αναπτυξιακή, Κατερίνη 2001.
3. Τάσου Α. Συμεών, καθηγητού Μουσικής του Γυμνασίου Αρρένων Κατερίνης, Δημοτικά τραγούδια περιοχής Κατερίνης, Αθήναι.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 32. Μελέτη. Καταγραφή 29 τραγουδιών της περιοχής Λιτοχώρου, Σκοτίνας, Κολυνδρού και Καταφυγίου Κοζάνης. «[...] Αρχική μου σκέψις ήτο να παρουσιάσω τα τραγούδια αυτά- καθώς και άλλα ανέκδοτα της συλλογής μου- όχι μόνον εις την Ευρωπαϊκήν μουσικήν, αλλά και εις την βυζαντινήν, η οποία ως γνωστόν αποδίδει καλύτερα το Δημοτικό τραγούδι. Λόγοι όμως οικονομικοί με εμπόδισαν προς τούτο [...]». Στις σ. 5-6 εισαγωγικό σημείωμα με την ένδειξη: «Κατερίνη, Φεβρουάριος 1968».
4. Γιάννη Αθ. Αδάμου, δημοσιογράφου, Τα κλέφτικα Δημοτικά Τραγούδια της Επαρχίας Ελασσόνος στην επανάσταση του 1821, Ελασσόνα 1971.
Σχήμα 12Χ17 εκ., σ. 10 χωρίς σελιδαρίθμηση + 32. Εισ. Πρόλ. Εικ. Συλλογή δημοτικών τραγουδιών. Καταγραφή 39 δημοτικών τραγουδιών της παρολύμπιας περιοχής μερικά από τα οποία αφορούν τη δράση κλεφτών του Ολύμπου και των Πιερίων (Οι Λαζαίοι, Της μάννας των Λαζαίων, Γεωργάκης Ολύμπιος κ.ά.). Το φυλλάδιο εκδόθηκε από την εφημερίδα Μικρά της Ελασσόνος ως «ειδική αναμνηστική έκδοση στην επέτειο της 150/ετηρίδας της Επανάστασης του 1821».
5. Κλεοπάτρας Πολύζου-Μαμέλη, Ιστορία του Κολινδρού. Με ευρύτατη επισκόπησι γεωγραφική, ιστορική, εθνολογική της Πιερίας, Θεσσαλονίκη 1972.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 352. Μελέτη. Πρόλ. Περιεχ. Εικ. Βιβλ. Στη σ. 1: Θεσσαλονίκη 1971 και όχι 1972 όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο. Στη σ. 3: «Στον σύντροφο της ζωής μου Γιώργο μ’ απέραντη αγάπη αφιερώνω». Στις σσ. 5-7 πρόλογος της συγγγραφέως όπου και η αναφορά στην οργάνωση του βιβλίου: «[...] Το βιβλίο μου αυτό χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται μια πλατύτατη και πολύπλευρη επισκόπησι της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής στην οποία ανήκει ο Κολινδρός, την Πιερία, και με την οποία συνδέεται ιστορικά, γεωφυσικά, πολιτιστικά και διοικητικά [...] Στο δεύτερο μέρος, που είναι και το κύριο του βιβλίου, αναφέρονται οι πιθανές αρχές του οικισμού και η πρώτη για την ύπαρξί του γραπτή μαρτυρία, τα δεινοπαθήματα των υποδούλων κατοίκων του [...] Τέλος εκθέτονται τα επιτεύγματα της περιόδου από της απελευθερώσεως ως σήμερα (1912-1950) [...] Παράλληλα περιγράφονται οι σημαντικώτερες εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής των κατοίκων του Κολινδρού, οι παραδόσεις, οι θρύλοι, τα παλαιότερα ήθη και έθιμα [...]». Στη σ. 7 του προλόγου και στη σ. 352 ευχαριστίες (ιδιαίτερα εξαίρεται η συνεργασία του Αντώνη Σπ. Κάνουρα στη συλλογή του υλικού). Στη σ. 8 χάρτης Πιερίας. Την έκδοση συμπληρώνουν 100 ασπρόμαυρες φωτογραφίες μεγάλου ενδιαφέροντος (πρόσωπα, φωτογραφίες εγγράφων, στιγμιότυπα από την οικογενειακή, κοινωνική και πολιτική ζωή). Στο οπισθόφυλλο: «Τιμάται δραχ. 120».
6. Ιωάννου Γεωργίου Συννεφάκη, Λιβάδι. Η πατρίδα του Γεωργάκη Ολύμπιου, Σύλλογος των εν Κατερίνη Λιβαδιωτών «Γεωργάκης Ολύμπιος, Κατερίνη 1973.
Σχήμα 17Χ26 εκ., σ. 136. Μελέτη. Πρόλ. Εικ. «Αφιερώνεται στην νεολαία του Λιβαδιού Ολύμπου». Στη σ. 5: «Η έκδοσις του παρόντος βιβλίου απεφασίσθη ομοθύμως και επραγματοποιήθη υπό του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου των εν Κατερίνη Λιβαδιωτών ‘Γεωργάκης Ολύμπιος’. Τα εκ της πωλήσεως αυτού έσοδα θα διατεθώσιν υπέρ της επισκευής του Ιερού Ναού της ‘Κοιμήσεως της Θεοτόκου’ Λιβαδίου Ολύμπου». Στις σ. 9-11 πρόλογος του συγγραφέα και αναλυτική παρουσίαση του βιβλίου του. Σπάνιες οι φωτογραφίες των σσ. 41 («Νέοι επιστήμονες και προύχοντες Λιβαδίου κατά τα τέλη του 19ου αιώνος»), 103 («Νέοι Λιβαδιώτες του 1900 μ. Χ.») και 107 («Η σπουδάζουσα στην Κατερίνη το 1912 Λιβαδιώτικη νεολαία της πρώτης τάξης του Γυμνασίου [...] Επί 25 μαθητών 11 Λιβαδιώτες»).
7. Ελευθέριος Κ. Γκούμας, Συνταξιούχος διδάσκαλος, Λιβάδι. Γεωγραφική, ιστορική, λαογραφική επισκόπησις, Λιβάδι 1973.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 219 + 8 σελίδες χωρίς αρίθμηση. Μελέτη. Πρόλ. Εικ. Στο βιβλίο συγκεντρώνονται πολλές πληροφορίες για το Λιβάδι: γεωγραφική θέση, έκταση, όρια, κλίμα, πληθυσμός, επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική ζωή, μορφές τοπικής αυτοδιοίκησης, αρματολοί και κλέφτες, φιλική εταιρεία, Γεωργάκης Ολύμπιος, οι επαναστάσεις του 1854, του 1878, ναοί του Λιβαδίου, πνευματικές μορφές και επιστήμονες, η απελευθέρωση του Λιβαδίου, η κατοχή, η πυρπόληση του χωριού, «απελευθέρωσις-συμμοριτοπόλεμος», ονόματα Λιβαδιωτών που εντάχθηκαν «εις στρατιωτικάς μονάδας (ΜΑΔ και ΜΑΥ)», η μετανάστευση κ. ά. «Από του έτους 1813 και μέχρι του 1878, εγκαθίστανται πολλές οικογένειες στη Θεσ/νίκη, στη Λάρισα, στην Κατερίνη, στον Τύρναβο και στην Ελασσόνα [...] Εις την Κατερίνην, την 30ην Μαρτίου 1918, ιδρύθη η Ένωσις ϊβαδιωτών «Γεωργάκης Ολύμπιος». Το Δ.Σ. απαρτίζεται σήμερον από τους κ. κ. Δ. Κωτίκαν, πρόεδρον, Κων. Νίτσην, Θ. Μόσχην, Χρυσούλα Καραβίδα, Δ. Τσαχαλίναν, Δ. Τσικαδέρην και Β. Παράσχον, μέλη». Στη σ. 291 βιβλιογραφία και στιςς σσ. 221-228 (χ. αρ. ) παρατίθεται «Παράρτημα ονοματεπωνύμων εγκατασταθέντων εις παροικίας Θεσ/νίκης, Κατερίνης, Ελασσόνος συμπατριωτών μας, ως και των μεταναστευσάντων από του 1880-1922 εις Αμερικήν, Αυστραλίαν, Γερμανίαν και καναδάν».
8. Γ. Α. Ράπτη, φιλολόγου, Τα δημοτικά τραγούδια Λιβαδιού Ολύμπου, Θεσσαλονίκη 1977.
Σχήμα 16Χ23, σ. 96 + 18 εικόνες. Στη σ. 2 ποίημα με τίτλο «Ύμνος στο Λιβάδι», στη σ. 3 το χρονικό της συλλογής και πληροφορίες γύρω από την έκδοση. Καταγράφονται λιβαδιώτικα τραγούδια σχετικά με την κοινωνική, θρησκευτική, οικονομική ζωή. Βλάχικα τραγούδια της Αγάπης. Σατιρικά τραγούδια. Μοιρολόγια και τραγούδια της χαράς.
9. Αντώνη Φαρμακιώτη, Γιατρού Ενδοκρινολόγου, Τα τέμπλα εκκλησιών του Λιβαδίου Ολύμπου, Έκδοση Εφημερίδας «Λιβάδι Ολύμπου», Λιβάδι 1977.
Σχήμα 15Χ19,5 εκ., σ. 16. Μελέτη. Φυλλάδιο. Στο εξώφυλλο και η ένδειξη: «Ομιλία στο Ζόννειο Μ. Κ. Λιβαδίου, στις 15. 8. 1976). [...] με τη φροντίδα του Συλλόγου Λιβαδιωτών Αθηνών». Στη σ. 1 εισαγωγικά του Νίκου Καραϊσκου με τίτλο «Τα τέμπλα των Εκκλησιών του Λιβαδίου Ολύμπου». Στη σ. 2 σύντομο βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα. Στις σσ. 5-6 πρόλογος του Κίτσου Α. Μακρή. Στη σ. 16 βασική βιβλιογραφία.
10. Ηλία Ιω. Χατζηιωαννίδη, Συνταξιούχου Εκπαιδευτικού, Ιστορικά και Λαογραφικά της Επαρχίας Όφεως Πόντου, Θεσσαλονίκη 1978.
Σχήμα 16,5Χ24 εκ., σ. 173. Μελέτη. Στη σ. 3: «Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε με τη φροντίδα των κατοίκων, παλαιών και τωρινών, του χωριού Νέας Τραπεζούντας Ν. Πιερίας, σαν αφιέρωμα στα 50χρονα της ιδρύσεώς του». Στη σ. 4: «Γενική επιστασία, λογοτεχνική προσαρμογή των κειμένων, σχόλια και σημει΄ώσεις του Εκπαιδευτικού Βασίλη Παν. Ευφραιμίδη. Εκτύπωση: Αντ. Δ. Νικολαϊδη, Μ. Κουφίτσα 2 [...] Θεσσαλονίκη». Σε τρία μέρη (Συνοπτική ιστορία και λαογραφία της επαρχίας Όφεως, Συνοπτική ιστορία του Πόντου και του Όφεως (1462-1924), Το ξερρίζωμα των Οφιτών και η εποικιστική εγκατάσταση στην Ελλάδα-Η ίδρυση του χωριού Νέας Τραπεζούντας). Στις σσ. 11-13 εισαγωγή του συγγραφέα με την ένδειξη του τόπου γραφής: Κατερίνη. Στη σ. 173 επίλογος του συγγραφέα.
11. Ιω. Α. Καλιαμπού, Λαϊκή παράδοση στον Κάτω Όλυμπο. Η Σκοτίνα,Τεύχος α΄, Κατερίνη 1981.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σσ. 120. Λαογραφική μελέτη. Πρόλ. Εικ. Βιβλ. Περιεχ. Στη σ. 2: «Μ’ ευλάβεια στους γονιούς μου Απόστολο και Καλή». Στις σσ. 3-4 περιεχόμενα του βιβλίου, στη σ. 5 ο πρόλογος. Περιγράφονται τα γλωσσικά φαινόμενα της σκοτινιώτικης ντοπολαλιάς, η θέση του χωριού (κάτοικοι, εγκατάσταση, ονομασία), ενώ το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνει η αναφορά—μέσα από κείμενα—στα τραγούδια του χωριού, στους γάμους, σε ιστορικά στιγμιότυπα, παιχνίδια, ήθη και έθιμα καθώς και σε πολλά άλλα απλά και καθημερινά συμβάντα του βίου. Το βιβλίο συνοδεύεται από πολλές φωτογραφίες, ορισμένες με ιδιαίτερο ενδιαφέρον: στη σ. 21 η «μανιά η Μήτσινα» (Ελένη, σύζυγος Ν. Μώτσιου, 187801970), στη σ. 37 ο σκοτινιώτικης καταγωγής Πατριάρχης Καλλίνικος (1800-1889), στη σ. 41 «η παππούς η Καλιαμπός» (1850-1930), στη σ. 86 η Όλγα Ιω. Δάμπλια (1882), στη σ. 97 «Η άνω Σκοτίνα. (Φωτογραφία από τον Άγιο Αθανάσιο, 1955)». Στη σ. 120 βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας. Το βιβλίο τυπώθηκε στην Κατερίνη (στις εκαταστάσεις της εφημερίδας «Ολύμπιο Βήμα»).
12. Γ. Δ. Τσαμπούρης, Έθιμα και παροιμίες του Κολινδρού. «Ιστορικά στοιχεία και άλλα...», Κολινδρός 1983.
Σχήμα 13Χ21 εκ., σσ. 79. Πρόλ. Εικ. Συναγωγή δημοσιευμένων άρθρων άρθρων λαογραφικου και ιστορικού περιεχομένου. Στο εξώφυλλο χωρίς το όνομα του συγγραφέα. Στη σ. 3: «Με τη φροντίδα του δήμου Κολινδρού». Στη σ. 5: «Αφιέρωση. Στους Κολινδρινούς της διασποράς, με την ευχή ν’ αποτελέσει γέφυρα πνευματικής επικοινωνίας με την πατρίδα, αφιερώνεται». Στις σσ. 9-10 πρόλογος του συγγραφέα. Συνοδεύεται από 17 ασπρόμαυρες φωτογραφίες και σχέδια. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση Κορομήλη. Βιβλιοδεσία στη Θεσσαλονίκη (Αφοί Μυγδαλιά).
13. Βασίλης Απ. Τζιώλης, Ο Άγιος Παντελεήμων και ο Πλαταμώνας Ολύμπου. Ιστορία, παράδοση, λαογραφία, Λάρισα: χ.εκδ.στ., 1983.
Σχήμα 16,5Χ24 εκ., σ. 184. Πρόλ. Εικ. Περιεχ. Λαογραφική και ιστορική μελέτη. Πρόλ. Εικ. Περιεχ. Στο εξώφυλλο δεν αναγράφεται τόπος έκδοσης (αναγράφεται στον ψευδότιτλο) ενώ στο προλογικό σημείωμα του συγγραφέα υπάρχει η τοποχρονολογία «Πλαταμώνας, Δεκέμβριος 1982». Εισαγωγικό σημείωμα στις σ. 7-8 γραμμένο από τον Απόστολο Κ. Ζιούρα. Στη σ. 5 η αφιέρωση: «Αφιερώνεται σ΄ όλους όσοι αγαπούν τον τόπο μας». Πηγές προφορικές για τη σύνταξη του βιβλίου είναι οι αφηγήσεις των κατοίκων της περιοχής του Παντελεήμονα και των γύρω χωριών Σκοτίνας, Πούρλιας, Καρανιάς και Καλλιπεύκης (ρητά αναφέρεται το όνομα του Κωνσταντίνου Χονδρόπουλου). Την ιστορική αφήγηση συνοδεύουν πολύτιμες μη καλλιτεχνικές φωτογραφίες παρμένες από την κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και καθημερινή ζωή των κατοίκων. Η ύλη είναι χωρισμένη σε δύο μέρη (σ. 13-77 το πρώτο μέρος και σ. 81-180 το δεύτερο μέρος): Ιστορία-παράδοση (Πλαταμώνας, Ηράκλεια, τουρκοκρατία, απελευθέρωση, πρόσφατες δεκαετίες) και Λαογραφία (γιορτές, παιχνίδια, έθιμα του αρραβώνα και του γάμου, της γέννησης και του θανάτου, έθιμα και ειδικές εργασίες, τοπωνύμια, παρατσούκλια και τραγούδια).
14. Γ. Τσαμπούρη — Ν. Βουδριά, Λαογραφικά και Γλωσσικό ιδίωμα του Κολινδρού. Ιστορικά στοιχεία και άλλα..., Κολινδρός 1986.
Σχήμα 15Χ23 εκ., σ. 194. Β΄ βελτιωμένη έκδοση. Πρόλ. Εικ. Περιεχ. Στη σ. 3: «Αφιερώνεται στους Κολινδρινούς της διασποράς για να τους φέρνει νοερά στην αξέχαστη πατρίδα». Στις σσ. 9-10 πρόλογος των συγγραφέων. Σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος (Λαογραφικά) σύντομη αναφορά στην ιστορία της περιοχής και πλούσια συλλογή λαογραφικών στοιχείων (γέννηση, βαφτίσια, γάμος, Χριστούγεννα, Πάσχα, πανηγύρια κλπ.). στο δεύτερο μέρος (Γλωσσικό ιδίωμα) καταγραφή του γλωσσικού θησαυρού της περιοχής (κανόνες του γλωσσικού ιδιώματος και λεξιλόγιο, σσ. 115-192). Πλούσιο φωτογραφικό υλικό (41 ασπρόμαυρες φωτογραφίες της περιόδου 1922-1986) με ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη (Ν. Μαυρογένης & Υιοί Ο.Ε.).
15. Τσιλιάκου Στυλιανού, Δασκάλου του Δημ. Σχολείου Νέων Πόρων, Νύοι Πόροι. Γεωγραφική-Ιστορική-Θρησκευτική-Τουριστική και Λαογραφική Επισκόπηση, Νέοι Πόροι 1986.
Σχήμα 18Χ26 εκ., σ. 195. Μελέτη. Δακτ. Περιεχ. Στη σ. 3: «Αφιερώνεται στους μαθητές της ΣΤ΄τάξης του Δημ Σχολείου Νέων Πόρων Σχολ. Έτους 1983-84». Στις σσ. 9-10 πρόλογος του συγγραφέα (Νέοι Πόροι, 5 Ιουνίου 1986). Το βιβλίο απαρτίζουν τέσσερα κεφάλαια στα οποία εξετάζονται η γεωγραφική θέση της περιοχής (κεφάλαιο Α΄), η ιστορία του χωριού από την ίδρυσή του στα 1821 μέχρι την ίδρυση του νέου χωριού (κεφάλαιο Β΄), λαογραφικά ήθη και έθιμα καθώς και δημοτικά τραγούδια (κεφάλιο Γ΄). Στο κεφάλιο Δ΄παρατίθεται κείμενο του Απόστολου Χαρίση (Νοέμβριος 1971) για τη ζωή και το έργο του Χριστόφορου Περραιβού (Χρυσάφη Χατζηβασίλη) που πιθανότατα γεννήθηκε το 1773 στο χωριό Άνω Πούρλες (Παλιοχώρι). Στη σ. 192 χρονολογικός πίνακας γεγονότων (από τον 5ο αιώνα μέχρι την ίδρυση των Νέων Πόρων [1976]). Στις σσ. 193-194 χρήσιμη βιβλιογραφία. Την έκδοση (εκδόθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων) συμπληρώνουν χάρτες, σχέδια και πολλές φωτογραφίες.
16. Γ. Χατζής, Λεπτοκαρυά. Ήθη-Έθιμα-Παραδόσεις-Χοροί & Τραγούδια, Λεπτοκαρυά 1988.
Σχήμα 17,5Χ24,5 εκ., σσ. 280. Μελέτη λαογραφική. Εικ. Περιεχ. Στη σ. 6 η αφιέρωση: «Στη μάνα μου». Στη σ. 7 «Λίγα λόγια για τον συγγραφέα» με φωτογραφία και σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Στη σ. 11 πρόλογος. Στις σσ. 12-13 «Μικρή εισαγωγή στο βιβλίο του κ. Γ. Χατζή για τα Λαογραφικά της Λεπτοκαρυάς» γραμμένη από τον φιλόλογο Κωνσταντίνο Πάνο. Πληροφορίες για την ιστορία της περιοχής, τα ήθη και έθιμα (πρωτοχρονιάτικα, αποκριάτικες, γαμήλια έθιμα κλπ.), τα τραγούδια, τα παιδικά παιχνίδια. Στοιχεία για την αγροτική ζωή καθώς και αναφορές στις τοποθεσίες και τα τοπωνύμια της περιοχής. Στη σ. 280 βιβλιογραφία (προφορικές και γραπτές μαρτυρίες). Πλούσιο φωτογραφικό υλικό και πολλά σχέδια. Το βιβλίο τυπώθηκε στις εγκαταστάσεις της εφημερίδας Ολύμπιο Βήμα.
17. *Κίτσου Μακρή, Η ιδιαιτερότητα των τέμπλων των εκκλησιών του Λιβαδιού Ολύμπου, Σύλλογος Λιβαδιωτών της Αθήνας Γεωργάκης Ολύμπιος, Αθήνα 1989.
18. Αλέκος Αγγελίδης, Αναδρομή στην ιστορία της Μακεδονίας, Εκδόσεις Μάτι, Κατερίνη 1992.
Σχήμα 14Χ20,5 εκ., σ. 582 (η αρίθμηση του β΄ τόμου ξεκινά από τη σ. 285). Εικ. Πρόλ. Περιεχ. Βιβλ. Αφιερώνεται: «στη μνήμη του Στέφανου Παπαδόπουλου». Εκτός από την ιστορική ύλη που περιλαμβάνει την ιστορία του Κίτρους οι σελίδες 499-520 (κεφάλαιο τριακοστό πέμπτο) αφορούν τοπωνύμια της περιοχής(αλπότρυπες, αμυγδαλιά, γρίντιες, ελιά/κέδρο, Ζαφειράκι, Ζμαήλι, Καζάνι, Καλόγερος, Κυδωνιές, Λοούκι, Λουλουδια, Μελιάδι κλπ.).
19. Γιάννης Αθ. Αδάμου (επιμέλεια ύλης), Ο Κοκκινοπλός, Κοινότητα Κοκκινοπλού, Κοκκινοπλός 1992.
Σχήμα 16,5Χ24 εκ., σ. 272. Εικ. Πρόλ. Περιεχ. «Αφιερώνεται: στη μνήμη της Ευδοξίας, συζύγου του κ. Αθαν. Απ. Τσουρέκα». Ιστορία, γεωγραφία και πολιτισμός του χωριού από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες από την ιστορική πορεία του Κοκκινοπλού. Στις σσ. 264-266 χρήσιμη βιβλιογραφία. Τυπώθηκε στην Κατερίνη στον Ηλεκτρονικό Εκδοτικό Οίκο D.E.A. του Γιώργου Ράπτη.
20. Ελευθέριου Ευσταθίου Ελευθεριάδη, Λαογραφικά Λαραχανής. Της Ματσούκας του Πόντου, Έκδοση Καλλιτεχνικού Οργανισμού Ποντίων Αθηνών, Αθήνα 1992.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. XVII + 284. Λαογραφική μελέτη. Περιεχ. Εικ. Στη σελίδα του ψευδότιτλου και η συμπλήρωση κάτω από τον υπότιτλο: «Τσίας ας’ σο παρακαμίν’». Στις σ. IX ολοσέλιδη φωτογραφία του Ε. Ε. Ελευθεριάδη (1910-1988). Στις σσ. XI-XII βιογραφικό του συγγραφέα συντεταγμένο από τον Χριστόφορο Στάθη Χριστοφορίδη: «[...]Το 1952 εκλέγεται βουλευτής Κατερίνης της Ε.Π.Ε.Κ.-Φιλελευθέρων και το 1974 της Νέας Δημοκρατίας. [...] Εκδότης και Διευθυντής της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ο θΘαρραλέος» στην κατερίνη [...] Διευθυντής στο Ι.Κ.Α Κατερίνης κατά την ίδρυσή του. Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κατερίνης κατά τα έτη 1959-1964 .[...]». Στις σσ. XIII-XVII πρόλογος («Κατερίνη 1986. Ελευθέριος Ευσταθίου Ελευθεριάδης. Καθηγητής Μαθηματικών»). Το βιβλίο περιλαμβάνει πληροφορίες και λαογραφικό υλικό για το χωριό Λαραχανή (γεωργικές ασχολίες, κοινοτικές αρχές, οικογενειακή ζωή, γασρτονομία, ήθη και έθιμα, παροιμιακές εκφράσεις, τραγούδια, λεξιλόγιο, οδηγό προφοράς, ευρετήριο ονομάτων και τοπωνυμίων κ.ά.). Την επιμέλεια της έκδοσης, το λεξιλόγιο και τους χάρτες έκανε ο Χριστόφορος Στάθη Χριστοφορίδης. Τα σχέδια ο κοζανίτης αρχιτέκτων Νίκος Κυριαζίδης.
21. Αθανασίου Γ. Αδαμόπουλου, Σελίδες από το παλιό Λιτόχωρο, Δήμος Λιτοχώρου, σειρά: Μελέτες και έρευνες, Λιτόχωρο 1995.
Σχήμα 15Χ20, σσ. 117. Πρόλ. Εικ. Στις σ. 105-117 έγχρωμες φωτογραφίες από εκκλησίες του Λιτοχώρου.
22. Γεωργίου Ν. Τσιρώνη, ιερέως, Ιστορία της Μηλιάς Πιερίας, Εκδ. Οίκος Όλυμπος, Κατερίνη 1995.
Σχήμα 14,5Χ20,5 εκ., σ. 159. Πρόλογος Μητροπολίτη Κατερίνης κ. Αγαθονίκου και του Γ. Ράπτη. Χαιρετισμός του Προέδρου της Κοινότητας Μηλιάς. Σε τέσσερα μέρη με πληροφορίες και ιστορικό υλικό της Μηλιάς (το τέταρτο μέρος περιλαμβάνει δημοτικά τραγούδια της Μηλιάς).
23. [Γιάννης Κ. Παπαχρόνης (επιμέλεια)], Γεωργίου Λαμπελέτ, Η ελληνική δημώδης μουσική. 60 τραγούδια και χοροί. (Κριτική μελέτη- Μεταγραφή και εναρμόνισις), Εκδόσεις Επέκταση, [Κατερίνη 1995].
Σχήμα 21Χ22 εκ., σ. 202. Στη σ. 3: «Μεταφραστής των στίχων Αντώνιος Κωνστ. Ρουμπέν). Στη σ. 4 η ένδειξη: «Σειρά: Ελληνικό Δημοτικό Τραγούδι. Διευθυντής σειράς: Παναγιώτης Αθ. Σκούφης». Ακριβής επανέκδοση (1995) του βιβλίου από την έκδοση του 1933. Στη σ. 5 «προοίμιον» του Γεωργίου Λαμπελέτ με τίτλο: «Σκοπός της παρούσης συλλογής δημοτικών τραγουδιών και χορών και πηγαί εις τας οποίας εστηρίχθην δια την εκλογήν των». Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: εισαγωγικά («Εναρμόνισις και εναρμονισταί» κ.ά.), χοροί, τραγουδιστοί χοροί και τραγούδια. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη («Νέα Στοιχειοθετική»).
24. Γεώργιος Χατζής, Τοπωνύμια της Λεπτοκαρυάς, Κοινότητα Λεπτοκαρυάς, σειρά: Μελέτες-Έρευνες, Παραγωγή Έκδοσης Εκδόσεις Μάτι, Κατερίνη 1996.
Σχήμα 14Χ20, σ. 110. Εισ. Περιεχ. Στις σσ. 9-14 εισαγωγή του Θωμά Δεμερτζή. Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Πρόκειται για μια έρευνα στην οποία εξετάζονται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια 226 παλιά και 15 νεότερα τοπωνύμια της Λεπτοκαρυάς [...]». Το βιβλίο συνοδεύεται και από χάρτη (διαστάσεις 26,50Χ50 εκ.) με τα τοπωνύμια της Λεπτοκαρυάς.
25. Σπύρος Α. Ντάβανος, Τραγούδια μιάς άλλης εποχής στο Λιτόχωρο. Με παράλληλη ιστορική αναδρομή. Μουσική καταγραφή σε ευρωπαϊκή σημειογραφία: Γιώργος Σάλτας, Λιτόχωρο: Δήμος Λιτοχώρου [1998].
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 432. Μελέτη. Εικ. Προλ. Εικ. Περ. Βιβλ. Γλωσσάρι. Στο εξώφυλλο πίνακας του Χρ. Β. Κυπαρισσά. Προλεγόμενα Γιώργου Παπαθανασίου. Τα τραγούδια που απαρτίζουν το βιβλίο αυτό «καταγράφηκαν ακριβώς όπως τα τραγούδησαν οι γεροντότεροι που τα θυμούνται ακόμα. Ωστόσο, επειδή οι περισσότεροι δεν γνώριζαν όλες τις στροφές ή ξεχνούσαν ολόκληρους στίχους, κρίθηκε αναγκαία η συσχέτιση δύο ή τριών τοπικών παραλλαγών για την ολοκλήρωση των τραγουδιών, χωρίς βέβαια να προστεθεί καμία αυθαίρετη λέξη ή φράση» (σ. 14). Πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή των Λιτοχωριτών (καθημερινή ζωή, ναυτική, επαγγελματική, πολιτική ζωή κλπ). Στον κολοφώνα του βιβλίου η ένδειξη: «Το βιβλίο […] φωτοστοιχειοθετήθηκε, σελιδοποιήθηκε και τυπώθηκε στο τυπογραφείο του Τζιόμπανου Ζ. Ιωάννη στο Λιτόχωρο σε χαρτί Βέλβετ 100 γραμμαρίων της Finn Art σε 1.000 αντίτυπα την Άνοιξη του 1998».
26. Βασιλείου Χρ. Αδαμίδη, Ίδρυση και κοινωνικός βίος Νέας Τραπεζούντας Πιερίας 1928-1940.
Σχήμα 17Χ24, σ. 94. Μελέτη. Εικ. Πηγές της εργασίας είναι τα αρχεία του συνοικισμού Νέας Τραπεζούντας και του συνοικισμού του Κάτω Αγιάννη όπως και άφθονες προσωπικές μαρτυρίες. Στο α΄ μέρος εξετάζεται η ίδρυση του χωριού Νέας Τραπεζούντας Πιερίας (1928) και στο β΄ μέρος η κοινωνική οργάνωση και ο κοινωνικός βίος του χωριού (οικονομία, έργα υποδομής, πολιτιστική κίνηση, αθλητισμός, δημογραφική κίνηση) κατά την περίοδο 1928-1940. Στη σ. 8: «Αφιερώνεται στους ιδρυτές του χωριού μας, μεταξύ των οποίων και οι γονείς μου». Στις σσ. 67-91 Παράρτημα (βιβλιογραφία, χρησιμοποιηθέντα αρχεία, πίνακες και 7 κείμενα). Αρκετές ασπρόμαυρες φωτογραφίες της μελετώμενης περιόδου. Στη σ. 52: «Σχολικό έτος 1933-34, το α΄ σχολικό έτος λειτουργίας Σχολείου στο χωριό μας [...]». Στη σ. 53: «Ώρα ανάπαυσης κατά τη διάρκεια προσωπικής εργασίας το 1936 για το θερισμό των Καλυβιών [...]». στη σ. 56: «Μνημόσυνο υπέρ των εν Πόντω πεσόντων στις 18 Μαρτίου 1934. Η τελετή μπροστά από το παλιό Σχολείο. Στη μέση ο Δήμαρχος Αιμίλιος Ξανθόπουλος [...]».
27. Νίκου Καραϊσκου, Τα βλάχικα του Λιβαδιού Ολύμπου, Έκδοση της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας Λιβαδιωτών ΗΠΑ «Το Λιβάδι» και της εφημερίδας «Λιβάδι Ολύμπου», Λιβάδι 1999.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 223. Ελληνοβλαχικό λεξικό. Στη σ. 2: «Το βιβλίο [...] εκδόθηκε το Μάιο του 1999 [...] Τυπώθηκε στο τυπογραφείο των Αφών Κ. Παναγιωτή (Ξηρομερίτου 12, τηλέφωνο 0351/23625)». Στις σσ. 3-5 πρόλογος που υπογράφει ο «Νικόλαος Μέρτζος. Πρόεδρος της Κοινότητος Νυμφαίου. Δημοσιογράφος». Στις σσ. 6-8 εισαγωγικά σχόλια του Νίκου Καραϊσκου. Στη σ. 221 βασική βιβλιογραφία και στην επόμενη σελίδα τα ονόματα των Λιβαδιωτών οι οποίοι συνέβαλαν στη συγκέντρωση των λέξεων και των εκφράσεων. Στο εξώφυλλο η ζωγραφική σύνθεση του Νίκου Γραίκου «Γεωργάκης Ολύμπιος». Στο οπισθόφυλλο φωτογραφία του χωριού. Την έκδοση κοσμούν και αρκετές ασπρόμαυρες φωτογραφίες λαογραφικού/ιστορικού περιεχομένου. Ανάμεσά τους, στη σ. 27: «Γεωργάκης Ολύμπιος: Ο μεγάλος λιβαδιώτης πρωταγωνιστής της ελληνικής Επανάστασης του 1821». Στη σ. Στη σ. 42: «Αθανάσιος Αστερίου: Από τους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του Ολύμπου του 1878». Στη σ. 73 εικονίζεται ο Αλέξανδρος Ζάννας, Υπουργός Αεροπορίας στην Κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου». Στη σ. 118 εικονίζονται «Λιβαδιώτες της προσφοράς». Ανάμεσά τους και ο Παύλος Ζάννας, κριτικός του κινηματογράφου, διανοούμενος και δόκιμος μεταφραστής του Προυστ. Στη σ. 159 φωτογραφία με τη λεζάντα: «Ο τ. Υπουργός κ. Μιχ. Παπακωνσταντίνου [...] κατάγεται από το Λιβάδι. Στη φωτογραφία με τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Ολυμπιώτισσα (Ελασσόνα) το 1966».
28. Ν. Ντάβανος, Λιτουχουρνή ντουπιουλαλιά, Δήμος Λιτοχώρου, Σειρά: Μελέτες και έρευνες, Λιτόχωρο 1999.
Σχήμα 15Χ20,5 εκ., σσ. 253. Πρόλ. Αφήγηση στο λιτοχωρίτικο γλωσσικό ιδίωμα. Στη σ. 1: «(Γραμμένου στα Λιτουχουρνά, όπους του θυμούμι ιγώ κι όπους μας διηγούντι οι τρανύτιρ...)». Φωτοστοιχειοθεσία, ηλεκτρονική επεξεργασία, εκτύπωση, βιβλιοδεσία: Τυπογραφείο Γιάννη Τζιόμπανου. Την επιμέλεια της έκδοσης είχε η Μάνια Ντάβανου, η ζωγραφιά του εξωφύλλου έγινε από τον Σάκη Ντάβανο. Στις σσ. 6-8 «Προλεγόμενα στην έκδοση» του Δημάρχου Λιτοχώρου Γιώργου Παπαθανασίου, στις σσ. 9-11 πρόλογος του συγγραφέα. Στις σσ. 167-240 λεξιλόγιο, «λέξεις και φράσεις ιδιόρρυθμες στη ντοπολαλιά μας» καθώς και ονόματα ανδρών και γυναικών (σσ. 241-246).
29. Πολυχρονίδης Πολυχρόνης Δ., Η Νέα -Τραπεζούς-Όφφις Πιερίας: Ίδρυσις-Ζωή-Εξέλιξις 1928-1960, Κατερίνη: χ.εκδ.στ., 1999.
Σχήμα 17Χ24 εκ., σ. 69. Μελέτη. Εικ. Σχεδόν επανέκδοση πολυγραφημένης εργασίας του ιδίου (1960). Γλώσσα της εργασίας του γεννημένου στα 1914 δημοδιδασκάλου είναι η καθαρεύουσα. Συνοπτική περιγραφή της ιδρύσεως και της ιστορίας του χωριού (άνθρωποι, καθημερινή ζωή, ασχολίες των κατοίκων) χωρίς καμία βιβλιογραφική υποστήριξη. Πολύτιμες οι φωτογραφίες της εργασίας (φωτογραφίες των δεκαετιών του 1930, 1940 και 1950).
30. Ιωάννης Καζταρίδης, Η Πιερία κατά την Τουρκοκρατία. Αντιστασιακά κινήματα και απελευθερωτικές προσπάθειες, Δήμος Λιτοχώρου, Σειρά:Μελέτες και έρευνες, Λιτόχωρο 2000.
Σχήμα 24,5Χ22,5 εκ., σ. 365. Εισ. Πρόλ. Εικ. Βιβλ. Περιεχ. Ευρ. Στη σ. 5 η αφιέρωση: «Στις τρεις χάριτες: Μάρθα, Άρτεμη, Αλεξία». Στη σ. 7 πρόλογος του Δημάρχου Λιτοχώρου Γ. Παπαθανασίου, στη σ. 9 πρόλογος του συγγραφέα. Στις σ. 15-22 εισαγωγή. Στις σ. 25-202 το κυρίως κείμενο χωρισμένο σε πέντε κεφάλαια (αντιστασιακά κινήματα στην προεπαναστατική Πιερία, η επανάσταση του 1821 και η Πιερία, απελευθερωτικές προσπάθειες και ζυμώσεις στην Πιερία πριν και μετά την επανάσταση του 1854, η επανάσταση του 1878 στον Όλυμπο και τα Πιέρια, οι καπετάνιοι του Ολύμπου και το ληστρικό φαινόμενο). Στις σ. 208-317 ενότητα στην οποία περιλαμβάνονται παραθέματα, κείμενα και πηγές. Στις σ. 335-350 «Βιβλιογραφία για την Ιστορία της Πιερίας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας». Την έκδοση συνοδεύουν 49 ολοσέλιδες φωτογραφίες και χάρτες. Στις σ. 221-229 περιλαμβάνονται «δημοτικά τραγούδια για γνωστούς κλέφτες και αρματολούς του Ολύμπου». Στο εξώφυλλο εικονίζεται «Νεαρός κάτοικος του Ολύμπου». Το βιβλίο τυπώθηκε στην Κατερίνη (τυπογραφείο Π. Παπαδόπουλου και Σία) με τη γενική επιμέλεια του συγγραφέα.
31. Γιώργος Χατζής, Η αλεπού και ο λύκος, Κατερίνη: Εκδόσεις Μάτι, 2000.
Σχήμα 12,5Χ20,5 εκ., σ. 56. Παραμύθι. Εικονογράφηση: Σοφία Αρχοντίδου, στη σειρά των εκδόσεων Μάτι Παραμυθόκοσμος (αρ. 1). Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Κυριάκος Προβατίδης, τη θεώρηση των κειμένων ο Δημήτρης Σταματόπουλος και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Θανάσης Καραμήτας. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη (Grapholine, Γ. Κανάκης & Σία ΟΕ).
32. Γιώργος Χατζής, Το χαρισματικό αρχοντόπουλο, Κατερίνη: Εκδόσεις Μάτι, 2000.
Σχήμα 12,5Χ20,5 εκ., σ. 77. Παραμύθι. Εικονογράφηση: Γιώργος Παπαζήσης, επιχρωμάτισμα: Ντράγκισα, στη σειρά των εκδόσεων Μάτι Παραμυθόκοσμος (αρ. 2). Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Κυριάκος Προβατίδης, τη θεώρηση των κειμένων ο Δημήτρης Σταματόπουλος και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Θανάσης Καραμήτας. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη (Grapholine, Γ. Κανάκης & Σία ΟΕ).
33. Γιώργος Χατζής, Ο καλός ψαράς και η πονηρή αλεπού, Κατερίνη: Εκδόσεις Μάτι, 2000.
Σχήμα 12,5Χ20,5 εκ., σ. 48. Παραμύθι. Εικονογράφηση: Θανάσης Καραμήτας, στη σειρά των εκδόσεων Μάτι Παραμυθόκοσμος (αρ. 3). Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Κυριάκος Προβατίδης, τη θεώρηση των κειμένων ο Δημήτρης Σταματόπουλος και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Θανάσης Καραμήτας. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη (Grapholine, Γ. Κανάκης & Σία ΟΕ).
34. Γιώργος Χατζής, Ο Ζορζοβίλης και η μοίρα του, Κατερίνη: Εκδόσεις Μάτι, 2000.
Σχήμα 12,5Χ20,5 εκ., σ. 39. Παραμύθι. Εικονογράφηση: Αλέξης Παγκοζίδης, στη σειρά των εκδόσεων Μάτι Παραμυθόκοσμος (αρ. 4). Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Κυριάκος Προβατίδης, τη θεώρηση των κειμένων ο Δημήτρης Σταματόπουλος και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Θανάσης Καραμήτας. Τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη (Grapholine, Γ. Κανάκης & Σία ΟΕ).
35. Αστέριος Ι. Κουκούδης, Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά, Μελέτες για τους Βλάχους, τόμος 3, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001.
